:

Louis Gayet, Le grand schisme d'Occident Les Origines volume 2 (Paris-Florence-Berlin 1889) [the "Pièces justificatives"40-56:

Casus recitatus per abbatem Sistrensem (Sassoferrato) in presentia D. Regis Aragonie et sui consilii. Item responsiones ejusdem abbatis ad additiones et approbationes ad casum Johannis de Lignano.

Modus electionis S(uae) S(anctitatis) D(omini) N(ostri) D(omini) Urbani divina providentia pape sexti. Textus recitatus per Abbatem Sistri.

1. Dum celebrarentur exequie D. Gregorii XI in ecclesia S. Marie Nove apud quam elegit suum deponi corpus, Officiales urbis una cum Senatore tunc temporis Urbem regentem, interpollatis vicibus post missarum solemnia congregatis insimul Reverendissimis in Christo Patribus DD. S. R. Ecclesia cardinalibus in sacristia vel posteriori camera dicte ecclesie S. Marie Nove pro tractando de ceremoniis et spiritualibus adhibendis medio tempore ante introitum conclavis pro futura electione pontificis celebranda, habuerunt recursum ad prefatos DD. cardinales eis humiliter supplicando ut talem eligerent in pastorem ex cujus personal ecclesia militans bono sponso gauderet, regesque et principes ortodoxi, universus populus Christianus et maxime Ytalia et Roma que per Petri sedem de cujus successor tractabatur totius orbis mater effecta erat, et magistra et que tot et tantis [41] temporibus papatu erat viduata, habitu licet non actu, deberent merito contentari.

[ Note:   Hic obmittitur de congregatione facta in S. Spiritu et de petitione romani vel italici et periculo si non fieret, et de responsione D. Cardinalis Florentini. ]

2. Quibus quidem Officialibus per prefatos RR. DD. cardinales in eadem quasi verba, licet diversis verborum formis, semper extitit responsum: Quod quia electio romani pontificis erat dignum negotium, non humanum, nichil certi poterat, dictis Officialibus responderi, sed sperabant in Domino de cujus vicarii electione agebatur, quod sua misericordia in eorum corda talem spiritum infunderet, quod illum eligerent qui romane ecclesie, Deo et mundo esset aptus ad regendum. Rogabantque ipsi DD. cardinales clerum et populum romanum ut juxta canonica instituta preces humiles et inflexas ad Deum porrigerent, jejunia indicerent, penitentes de commissis sic Deum placarent quod corda eorum DD. sic et taliter illustraret ut talem eligerent qui Deo primo ecclesie universali et populo romano redderet plurimum fructuosum.

3. Quibus responsionibus sic ut supra premittitur per dictos RR. DD. prefatis Officialibus factis, iidem Officiales cum gratiarum humilibus actionibus recedebant, referentes DD. cardinalium benigna responsa populo, tam in Capitolio quam in aliis locis, tam publicis quam privatis, propter quam factum est ut totus populus exultans in jubilo, circa libertatem et immunitatem DD. cardinalium et omnium sequentium curiam ad infrascripto procederunt hoc modo.

4. Primo, namque per totam Urbem extitit publice proclamatum pro parte Senatoris et DD. Bandarensium et aliorum Officialium Urbis quod nemo esset ausus aliquem curialem clericum vel laicum offendere in rebus vel persona sub pena capitis et redemptionis totaliter spe sublata. [42]

5. Secundo, quod quia Roma est divisa in xiiij regiones que in aliis locis capelle vel parochie nominantur deputati fuerunt duo nobiliores viri pro qualibet regione, quibus potestas omnimoda et baylia per Senatorem et Officiales predictos data fuit, ut quousque esset novus papa creatus, omnes curiales deffenderent et si quos invenirent qui dictis curialibus offenderent in bonis vel personis eos morti traderent simpliciter et de facto.

6. Tertio, ut magis tuti essent cardinales prefati, fuerunt deputati decem probi et divites viri pro qualibet regione, qui haberent omnia bona curialium custodire et sub tali conditione quod si quis fuisset in dicta regione deraubatus de curialibus supradictis, omnia usque ad unum iota tenerentur dicti deputati predictis curialibus resarcire, pro quibus sic resarciendis unusquisque de predictis X deputatis dedit in custodia Senatoris fidejussoris scilicet Xm [decem millia] florenos.

[ Note:   Contrarium patuit de facto, quoniam D. Cardinalis de Britania [Hughes de Montelais] et alii fuerunt deraubati, et nihil potuerunt recuperare. ]

7. Quarto, quod ut ulli ribaldo esset locus vel additus aliquem offendendi curialem, fuerunt deputati quatuor notabiles et probi viri quorum unusquisque habebat sub se tres regiones, excepto ultimo qui habebat iiijor [quatuor], et quilibet istorum cum comitiva magna circuibat regiones sibi commissas de die et de nocte armati cum vexillo societatis et sonitu tubarum et cum duobus aperitoribus seu executoribus justitie cum menario sive gladio et tympo instrumentis decapitationi hominum deputatis. Et ultra hoc in quaque ex plateis principalibus Urbis semper stabant apperitores cum timpo et gladio supradictis, scilicet S. Petri, Campi floris, Capitolii, Columpne, et Transtiberim, ut ex hoc omnes perterriti in doctos cardinales, nec sequentes curiam scelerati facerent aliquid violentiae vel timoris.

8. Quibus sic providere et salubriter ordinatis et executioni debite mandatis, advenerunt ultimi diei exequiarum quibus per [43] prefatos DD. Reverendos erat ad alia procedendum unde factum est ut conclave in apostolico palatio ordinaretur et fieret ubi Sanctissimus pater D. Gregorius spiritum reddiderat Creatori. Sed et aliud factum est ut octava die post mortem prefati pie memorie D. Gregorii [Saturday, April 3, 1378 ?] iidem RR. DD. Cardinales in ecclesia S. Spiritus [ right ] unanimiter congregati habuerunt Senatorem et ceteros Officiales urbis cum aliquibus valentibus militibus, doctoribus, et notabilibus civibus eis adjunctis, necnon procuratoribus totius populi romani ad infrascriptum actum specialiter deputatis cum pleno et justificato mandato, a quibus prefati DD. cardinales in publica concione [invocatione. convocatione?] tria specialiter quesierunt. Primum juramenti prestationem quod ante introitum conclavis jura canonica et maxime gregoriana constitutio exigit sicut traditur in cap. "Ubi majus periculum" De elect. lib. VI. Secundum quod unus deputaretur conservator qui medio tempore eorum et populi auctoritate Urbem regeret. Tertium quod tales ad custodiam conclavis deputarentur qui possent et velline honeste et tute eos intra conclave custodire et alia observari facerent qui in dicto de electione capitulo continentur. Super quibus sermonem et arrenga in vulgari ut melius intelligeretur fecit pater D. cardinalis episcopus Portuensis, vocatus alias D. Florentinus [Pietro Corsini].

[ Hic omittitur petitiones de exitu rusticorum, de certis custodibus nobilibus, de custodia pontium, de populo non congregando ]   [These were all complaints made by the Cardinals in accordance with previous practices at conclaves: the Roman government had brought hundreds of rustics into the city during the Novendiales; they had expelled the nobles who were vassals of the Church rather than of the City and who were supposed to guard the Conclave; the Roman government had seized control over bridges and gates, which had been the prerogative of Conclave officials appointed by the Cardinals; and the Cardinals wished to ensure that crowds not be allowed to gather in the neighborhood of the conclave, that is, in the Borgo. All of these demands of the Cardinals were refused by the Government of the city of Rome, which was seizing control over the entire Conclave.]

9. Circa quas quidem petitiones per infrascriptum modum per dictos Senatores et Officiales extitit sic processum. Nam primo et principaliter ordinaverunt quod juramentum in forma debita fuerit prestitum et juratum, sicut apparet per publica documenta. Secundo deputatus fuit unus probus et fidedignus [ Note:   contrarium apparuit, quia iste fuit unus de concitatoribus. ] in populo pro conservatore, non magnus et potens [ Note:   ideo pejus, quia non dubitabatur per populares. ] de quo deberet vel posset timeri per DD. cardi[44]nales vel curiales, sed simplex aphotecarius [Nardo]   qui habitabat in ponte S. Angeli de cujus nomine non recordor.

10. Tertio, quod ad custodiam conclavis deputatus fuit ex parte camere R. P. D. episcopus Valentinensis tunc episcopus Massiliensis, ex nobilibus de Vouta de provincia Provincie [Guillaume de la Voult]. Pro parte autem romani populi deputati fuerunt D. Agapitus de Columpna episcopus Ulixbonensis [ Note:   mentitur de isto, quia, licet fuerit petitus, per DD. cardinales eis fuit expresse denegatus ] nunc S.R.E. cardinalis [created by Urban VI on September 18, 1378], Episcopus Tiburtinus [Filippo de Rufini] nunc etiam cardinalis [created by Urban VI on September 18, 1378], et Episcopus Tudertinus [Stephanus Pelosii de Urbe, created cardinal by Urban VI in 1384] et familiaris intrinsecus sancte Marie D. Gregorii XI supradicti [ Note:   mentitur de isto. ].

11. Juramento prestito, conservatore et conclavis custodibus sic ut permittitur deputatis, prefati RR. DD. cardinales die constituta, hora quasi nona vel modicum post, intraverunt conclave deputatum, humiliter et honorifice sociati singuli singulariter per Senatorem, Officiales et majores Urbis et cum eo honore qui tantis Dominis pro tanto negotio congregatis et solitus exhiberi [ Note:   et totus populus in platea S. Petri fuit cum armis congregatus ] deputati que sunt multi tam eques quam pedites pro custodia tutiori palatii [ Note:   ymo pro obsidione cardinalium ne fugerent, ut dicebatur, et ut violentiam inferrent. ] per plateam S. Petri ante palatium apostolicum existentem et alia insignia loca ut unusquisque perpenderet quod populus romanus volebat [ Note:   impressionem inferre ] prefatos DD> esse liberos in electione vicarii J. C. Sed quid plura timens populus ne nefanda et crudelis societas Britonum domos DD. cardinalium invaderent vel cameram apostolicam que site sunt in parte civitatis dispartita ab Urbe que Leonina vocatur, eo quia dicti Britones pretendebant habere a camera apostolica centenaria millia florenorum, custodias et escubias portarum receperunt ponentes romanos probos et strenuos pro custodibus ut totalis spes de deraubatione bonorum camere et DD. cardinalium per eos Britones cominata, eis tolleretur ex talium provisione cu[45]stodum.[ Note: Hic omittitur diverse requisitiones et cominationes Officialium, et protestationes cardinalium ante ingressum conclavis et post, tam verba quam unius cum instrumento. ]

12. Hiis sic paratis, quidam ex capitibus regionum ivit ad fenestram conclavis et DD. cardinales alloquitur in hunc modum. [ Note:   Hic obmittitur quod aliquis ex custodibus ad portam conclavis clamavit quod ni statim satisfieret populo, tam cardinales quam custodes interficerentur, et jam unus fuerat interfectus. ]

Reverendissimi patres et DD. nostris, veritas est quod multoties per Officiales Urbis vobis supplicatum extitit ut talem elegeretis qui Deo et mundo esset acceptus, et vos respondistis quod, quia iste erat actus divinus, non poteratis eis aliquid certitudine respondere, sed procuraretis hominem justum et Deo carum per cujus industriam bene Dei ecclesia regeretur. Scitis enim DD. mei, quod in introitus conclavis multi clamaverunt [ Note:   Ymo totus populus ] rogantes vos quod daretis ytalicum vel romanum. Nunc autem pro parte totius populi sum missus ad paternitates vestras, et vobis eorum pro parte notifico quod solum volunt eis dari romanum nec essent contenti de italico. [ Note:   Hoc est certe mendicium. ] Timent enim ne sub aliqua conventione secreto inter vos et aliquem italicum non romanum inita, ipse post electionem reduceret curiam Avinionem. Unde pro Deo placeat vobis contentare populum et eis solum [ Note:   Hoc probat sublatam libertatem et per consequens electionem nullam. ] dare romanum, aliter timeo ne scandalum oriatur quod vobis et nobis poterit verisimiliter displicere [ Note:   Hoc probat justum timorem. ].

13. Cui quidem capiti regionis per R. P. D. cardinalem Glandatensem [Bertrandus Atgerius, OFM] pro parte omnium aliorum cardinalium responsum extitit [46] in ista forma: Multum mirantur DD. mei et ego qualiter sic nos infestatis, quia tibi et populo romano satisfacere debent responsiones nostre vobis pluries facte super isto negotio. Recedatis igitur quia sic semper diximus siocut diximus nunc, nec a nobis aliam responsionem poteritis obtinere.

14. Ille autem recedens sic dixit: "Placet Deo quod detis nobis romanum, aliter pro certo aliud quam verba sentietis [ Note:   Clare igitur justus metus et impressio.].

15. Facta relatione aliis DD. cardinalibus per eumdem D. Glandatensem de verbis istius capitis regionis, D. Lemovicensis [Jean de Cros] in hoc verbo prerupit: "Domini mei, vos videtis quod isti romani primo petierunt unum qui deberet esse acceptus Deo et mundo, nec excipiebant patrias et personas. Demum introitu conclavis [ Note:   diu ante ] generalissimam propositionem restrinxerunt ad unam nationem, scilicet, Ytalicam, nunc autem nec hoc contenti, [ Note:   Ergo ut vitaretur periculum sibi cominatum oportebat eos contentari ] ad specialissimam restringunt, scilicet, romanum, quod et si non fecissent sed starent et sub ista ultima speciali, non video quod de romano [ Note:   Ergo eadem ratione nec de italico ] fieri posset electio que Deo et mundo non dicentur veraciter impressiva. Preterea si eligeremus Romanum aut esset de collegio aut de extra collegium; si de collegio non habemus nisi duo quorum unus est decrepitus et infirmus, scilicet D. S. Petri, alius autem nimis juvenis et inexpers, scilicet D. de ursinis [ Note:   Hoc est falsum et fictum et dictum in vituperium dicti D. de Ursinis cujus prudentia et sufficientia est magna ] de extra collegium neminem scio aptum ad papatum. Unde nec primo capite nec secundo apparet michi quod romanum eligere debeamus. Sed faciamus sic quod provideamus ecclesie Dei et talem eligamus qui huic populo debeat merito complacere [ Note:   Ergo elegerunt per impressionem populo [47] complacentes. ] et nobis omnibus se verisimiliter debeat reddere gratiosum. Circa quae sunt meo videre sex precipue attendenda: Primo, quod sit etatis mature [ Respectu annorum ]; secundo, quod sit vitae honestae [ contrarium probatum est ]; tertium, quod sit scientiae magnae [ utinam mediocritatis ]; quartum, quod sit doctus in stillo [ aliqualiter et captiose ]; quintum, quod sit familiaris et amicus nobis; sextum, quod sit saltem italicus natione, ut per eum patrimonium ecclesiae recuperaretur [ ymo perditum est ] quod per extraneum fieri posse non credo. Quae quidem sex, DD. mei, [ Conficta sunt omnia et falsa ] in nullo alio video concurrere nisi in uno, scilicet in D. archiepiscopo Barensi: iste namque quinquagenarius est et ultra. Est adeo honestus quod a quatuordemim annis citra, quibus conversatus et in curia romana nunquam auditum est de eo aliquid sinistri renibus vel manu, ore vel opere. Quantum autem ad scientiam de hoc non est dubitandum, nam magnus doctor sicut in suis collationibus notum est. De stylo nemo hesitat, nam gubernavit a multis temporibus citra cancellariam ad eo quod ipse solus habet stilo curie documenta.

17. Preterea nobis omnibus familiarissimus, nam creatura omnium nostrorum, maxime Lemovicensium, utpote qui a S. M. Gregorio est in Barensem archiepiscopatum ordinatus [He had been Archbishop of Bari for fifteen months when elected pope; he had previously been Archbishop of Acerenza for fourteen years]. Natione Ytalicus quia neapolitanus, et subditus genti Franchorum, ex quo rex Francie et fratres sui debebunt merito contentari.

18. Quibus omnibus ponderatis. Ego in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti S. R. E. cardinalis D. archiepiscopum Barensem eligo in S. R. et universalis ecclesie summum pontificem, mea sponte et libere omnimodo via et forma quibus melius possum tam in jure quam etiam de facto.

[ Note:   Omnia sunt conficta et falsa, ut patet per factum per eos apportatum ,,,,, in allegatione ubi continetur quod ex abrupto omnis eum eligerunt. ]

19. Facta electione dicti D. archiepiscopi per prefatum D. Pe[48]nestrinum, statim elegit eum D. de Agrifolio, cui accessit D. Pictavensis; post quartus in ordine elegit D. Glandatensis, qui ante introitum conclavis per tres dies misit eidem D. archiepiscopo unam cedulam propria manu scriptam, qua sic dicebat:Reverende Pater, hinc ad paucos dies eritis michi dominus et magister quapropter ex nunc prout ex tunc me vobis specialius recommendo. { Note: Istud ist mendacium cum iste ante electionem fecit protestationem quod ni metu mortis non eligeret italicum, etc. Haec idem verba dixit in conclave facta electione. ].

20. Quintus fuit D. Vivariensis [Pierre de Sortenac] et sibi accessit D. de Britania [Hugues de Montelais] [ Note: Immerito quia nunquam voluit in eum consentire. ] Majoris monasterii Dominus [Gérard du Puy, OSBClun.] fuit sextus, septimus de Vernhio, octavus D. S. Angeli [Guillaume Noellet] [ Note: Immerito, quia non eligit eum. Ymo dixit se non habere arbitrium eligendi, sed nominavit eum timore mortis. ] et de S. Eustachio [Pierre Flandrin] fuit nonus, decimus autem fuit de Luna et fuit undecimus Gebennensis [Robert of Geneva].

21. Quatuor autem italici ultimi in electione fuere quorum tres forte sperabant eligi ad papatum, sed videntes oomnes ultramontanos concordes et unanymes in electione prefata, de ipsis quemadmodum desperati elegerunt D. archiepiscopum hoc modo et ordine, nam D. S. Petri [Francesco Tebaldeschi] fuit primus, secundud Mediolanus [Simon de Borsano] et tertius Portuensis [Pietro Corsini]. [ Note: Mentitur, quia nunquam voluit eum eligere usque jam omnis aliis elegerunt. ] D. autem De Ursinis nunquam elegit, sed his verbis usus est: "Illum in papam eligo in quem major pars consentit. [ Note: Ymo isti quod propter notoriam impressionem quam videbat nec sibi nec alteri daret vocem suam, ni primo cessaret impressio et esset in sua libertate. ]

22. Hec autem electio statim post recessum illius capitis re[49]gionis sic communiter et concorditer facta est, nullo medio tempore nisi quanto D. Lemovicensis verba protulit supradicta. Que quidem electionis hora fuit ante vesperos de directo ante omnem rumorem populi per sex horas. [ Note: Certe mentitus est, nam nocte qua intrarunt non tractarunt, sed sequenti die de mane Missis dictis in conclave, precedente jam rumore populi incepto ad sonum campanae vocati et rumore perseverante usque ad horam cenae, modicum ante fuit facta electio. ]

23. Collationem fecerunt expost cum gaudio, cardinales videntes se adeo unanimiter elegisse. Sed populus, timens non obtinere oblatum ab eis, cepit ad palatium currere clamans "Romano lo volemo." Intrarunt apostolicum nec eis satis fuit bibere nisi etiam vina spargerent preciosa, inebriatique magis ac magis clamabant, "Romano lo volemo." Nec hiis contenti intrarunt ecclesiam S. Petri, pulsantes campanas, dicentes: "Ni habeamus romanum, occidamus eos [ Note: Ex hoc infertur antea fuisse timendum merito. ] prop-ter quorum strepitum et rumores campanarumque sonitus major multitudo populi illuc accessit et novissimi inebriati [ Note: Ideo magis dubitandum ab hominibus carentibus ratione ] voces vocibus cumulantis omnes clamabant "Romano lo volemo."

24. Audientes autem prefati DD. sonum et voces et injurias, quid mirum si fuerunt per aliquid tremefacti, maxime cum homines essent delicati [ Note: Etiam timuissent robusti et quilibet ratione vigentes. ] non consueti tales audire strepitus nec voces. Propter quod, ut sedarent populum, fecerunt eis dici per D. de Ursinis: "Tacete, tacete, nam cras mane, ante ortum solis, habebitis nova vobis placabilia de romano. [ Note: non est verum, sed dixit de romano vel italico. ] Ad cujus preces et spem remansit quasi vociferare populus et mero calefacti per aliquod dormierunt.

[ Note: Probat hoc clariter metus sufficiens et sic electionis nullita[50]tem inferens, cum predicta evenirent tempore quo incipiebant domini tractare de electione et ante. ]

25. Mane autem facto [Thursday, April 8 ? But two Masses have been said already, and the voting had taken place. Bad attempt at trying to invent a plausible chronology. ], prefati DD. cardinales videntes se habere verum papam et per consequens non posse nec debere alium eligere, ut autem vitarent scandalum populi qui docendus est et non sequendus, imo etiam aliquando decipiendus in bono, totam cautelam et practicam invenerunt, dixeruntque D. S. Petri: "Vos videtis quod isti volunt romanum alias minatur nobis mortem, sed quia romanum non possumus eis dare, obstante electione per nos facto de alio, oportet ut redimatis sanguinem nostrum, hoc est ut fingamus nos elegisse vos qui estis romanus et vobis imponamus indumenta papalia et dum populus hoc credet, nos recedemus illesi. [ Note: Certe mentitur in caput suum nam sumpta cena, cum inceperunt romani frangere conclave, quia fuit vox inter eos quod Johannis de Bare erat electus, tunc ex arupto fuit receptus cardinalis S. Petris et de facto intronizatus. Which cardinal, and it would have had to have been a cardinal since only cardinals were present, would have revealed such a story, if it were true, to the Urbanites?? No, the commentator is correct that it is a lie. ]

26. Est et aliud de necessitate sciendum ante exitum nostrum, ut videlicet presentetur electio electo utrum velit consentire vel non, sed quia si mitteretur pro eo solo populus suspicaretur quod est in re, mittamus pro sex, sub colore consilii petendi. Quequidem cautele bene omnibus vise sunt. Unde in ortu solis [ Note: Mentitur ut supra ] dum populus clamaret: "Romano lo volemo," induerunt D. S. Petri et pulsata campana consistorii cum psalmis Te Deum laudamus, eum posuerunt in sede papale, nuntiaruntque toti populo quod D. Cardinalis S. Petri sit papa verus electus. Propter quod universus populus laudans Deum fregerunt fenestras et ostia conclavis ut sibi oscularentur pedes et manus.

27. Dum populus universus ad reverentiam conflueret exhibendam, vocati sunt pro parte DD. cardinalium sex prelati DD. [51] episcopi Ulisbonensis [Agapitus Colonna], Tudertinus [Stephanus Pelosii] Limocensis in Cipro [Tommaso de Amanatis], Abbates Montiscassini [Pietro de Tartaris], [Guillelmus] S. Pauli de Urbe, et Sancti Sabe, et septimus archiepiscopus Barensis [Bartolomeo Prignano], quibus in presentia DD. constitutis, traxerunt ad partem D. Barensem presentantes ei electionem. [ Note: Mentitur quia nullus istorum intravit conclave, nec fuit lucutus cum DD. cardinalibus, licet Barensis et quidam alii de predictis essent in palatium audientes et videntes impressionem et alia que fiebant dictis DD. ] eum rogantes quod electioni predicte concordi et canonice consentiret. Ille autem renuens et removens dixit in fine, "Quare dicitis me elegisse et video quod elegistis D. S. Petri?" Ob que DD. cardinales totam illa fictionem sibi manifestantes, juraverunt in Deum et celum electum nullum alium preter eum. [ Note: Mentitur quia de tota die illa DD. cardinales non viderunt eum nec fuerunt sibi locuti, excepto cardinale S. Petri, qui ostquam DD. cardinales recesserunt de palatio et ipse remanserat ibidem, dixit dicto Barensi, qui venit ad eum in camera pape extra conclave, qualiter ipse fuerat electus. ] [The story is also contradicted by many witnesses to the events of the next day.]

28. Iste autem videns et audiens omnia supradicta cum humilitate maxima et lacrimis undantibus [ Note: Mentitur. ] acceptavit, quo facto fecerunt eum abscondi [ Note: Mentitur, quia eum non viderunt. ] in secretissimis palatii apostolici, timentes et bene ne scita veritate populus eum interficerent et eosdem. [This statement, too, contradicts the notion that there was no fear or coercion (impressio) on the part of the people.]

29. Hiis sic peractis populus rudis plenus tamen devotione osculando manus et pedes D. S. Petri adeo trahebant sibi manus podagra tumentes quod ipse non potens tantum dolorem amplius sustinere, ut eum dimitterent, cohactus est dicere: se non esse lpapam sed alium. Propter quod tota civitas cucurrit ad arma et circumeuntes palatium ab omni parte minabantur interficere cardinales.

30. Quorum auditis minis et vocibus, fugientes mortem aliqui de ipsis Dominis fregerunt solarium conclavis et per porticum credentes aufugere finaliter a populo capti sunt et cum magnis [52] pressuris et opprobriis reducti fuerunt in conclave territi per populum quod nisi eligerent romanum erant mortem nullatenus evasuri. Nomina autem eorum qui evaserunt sunt hec: D. Gebennensis, de Agrifolio, D. Pictavensis, D. Vivariensis et D. de Vernio.

31. Reductis et iterato inclusis in conclave omnibus cardinalibus poprtuit [ Note: Ergo per timorem et violentam impressionem et non libere ] eos approbare quod factum fuerat tam secreto. Et fecerunt vocari D. Agabitum de Columba [ Note: Mentitur. ], D. Cadonem de S. Eustachio cancellarius Urbis, et abbatem Montis Cassini [Pietro de Tartaris] cujus domus fuit deraubata quia commitiva sua credebat eum papam quando fuit missum pro eo. Et istis quatuor manifestaverunt DD. cardinales [ Note: Mentitur. ] electionem archiepiscopi Barensis dicentes eis quod populus posset eos bene interficere omnes, sed non habere romanum pro papa ista vice.

32. Unde factum est ut isti quatuor haberent amicos suos et sequentes de majoribus populi et tantum fecerunt et retraxerunt populum et cum bonis et dulcibus verbis omnes reduxerunt ad propria et factum est jam quasi hora none. {The 'Casus' inadvertently admits that Colonna and his friends were controlling and manipulating the Roman mob.]

33. Ea autem hora lonis DD. cardinales exierunt papatium apostolicum excepto D. S. Petri, quem fecerunt remanere ut populus adhuc eum crederent pro electo.

34. D. Gebennensis [Robert of Geneva] statim equitavit extra urbem cum D. Agabito de Columpna predicto et ad unum suum castrum distans ab Urbe per XX miliaria et plus se recepit nomine Zagarolum. [Agapitus thus made it impossible for Robert to organize an opposition to Barensis.]

35. D. de S. Eustachio [Pierre Flandrin] ivit cum D. de Ursinis ad quoddam suum castrum ab Urbe per xxxiiij miliaria nomine Vicovarium. D. S. Angeli [Guillaume Noellet] etiam recessit ab Urbe [to castrum Aidae, which belonged to the Abbot of S. Paul's].

36. DD. Penestrinus [Jean de Cros], de Agrifolio, Pictavensis, de Britania [Hughes de Montelais], Vivariensis, de Vernhio intrarunt castrum S. Angeli cujus castellanus erat Petrus Rostangni, natione de S. Crispino diocesi Ebredu[53]nensis in Delfinatu [No. Pierre Gaudelin was Castellan. His uncle, Pierre Rostaing, was a Captain.], ut ipsi et illi qui exierant ex Urbe attediati die externo possent per aliquid respirare; quod quidem castrum inexpugnabile est et omnibus victualibus plenum et fulcitum sicut apparet et ex post apparuit habens introitum et exitum ab extra pro libito voluntatis. [ Note: Pro tunc, falsum dicit, quia non erat sic fulcitum. Ymo Castellanus dixit eisdem ut sibi de alio loco tuto providerent quia non habebat victualia pro XV diebus. ]

37. Omnes alii DD. cardinales ad eorum propria palatia remearunt, et sic finita est illa dies tribulationis et angustie.

38. Die sequenti [Friday, April 9, 1378], in ortu solis accesserunt [ Note:   ad importunam requisitionem Barensis et Bandarensium qui minabantur eisdem ni accederent palatium ad intronizandum Barensem ] ad palatium DD. Portuensis, Mediolanensis, Majorismonasterii, de Luna ad sociandum novum pontificem ita solum. Quo audito per majores Urbis, statim Senator, Bandarenses et ceteri Officiales ascenderunt palatium, et multi prelati tam italici quam gallici reverentiam debitam novo et voer pontifici impensuri.

39. Dum hec agebantur tractatum est inter novum pontificem et DD. cardinales de intronizatione sua, ut debiti et moris est. Sed quia erat expediens ut alii absentes interessent vel vocarentur per presentes processum extitit ex hoc modo.

40. Habuerunt namque abbatem Ci(s)triensem qui est italicus de gente de Maletestis de Arimenio [the speaker of this 'casus'] et Petrum de Muris nobilem scutiferum de partibus Franciae et miserunt eos ad DD. cardinales in castro S. Angeli existentes, quatenus procurarent eos venire ad intronizandum novum pontificem electum per eos et alios in communi vel saltem eorum vices committerent presentibus supradictis.

41. Qui quidem DD. cardinales de castro S. Angeli volebant ire et ascendere palatium, nisi fuisset quidam nomine Gilabertus Sozuc de genere S. R. Domini Urbani Quinti qui eis timorem mortis incussit si castrum illud exirent spondens eis quod essent [54] per populum interfecti, propter que iidem DD. stupefacti non audentes exire castrum commiserunt eos vices presentibus per publicum instrumentum, sed quod plus est fecerunt fieri unam cedulam cui unusquisque eorum propriis manibus se subscripsit, in qua continetur quod ex aliquibus causis moti committunt eorum vices presentibus circa intronizationem O. olim patris D. Bartholomei archiepiscopu Barensis, nunc in sancte romane et universalis ecclesie electi in summum pontificem et circa omnem alium actum fiendum de consuetudine vel de jure in persona vel de persona veri et canonici in papam universalem electi, quod instrumentum et cedula nunc de facto apparet.

42. Sed videntes postea prefati DD. cardinales de castro S. Angeli quod nullus rumor erat in populo, exierunt castrum [ Note: timore predictorum verborum castellani et requisitionum eisdem factarum pro parte Barensis et Bandarensium ] et ascenderunt papale palatium et invenerunt novum papam cum illis DD. cardinalibus presentibus a quibus et Officialibus Urbis cum gaudio sunt recepti.

43. Statim induerunt novum pontificem capa scarleti et eum duxerunt in parvam capellam juxta palatium apostolicum constitutam, ubi dum vellent novum intronizare pontificem, ipse ad eos in hunc modum locutus est: "Videte, Domini, vos eri dixistis quod me elegeritis et concorditer et canonice et infestastis me quod ego acceptarem. Michi videtur quod istud factum satis mirabile maxime cum non sum, nedum consanguineus alicujus vestrum, sed nec de natione vestra. Quapropter si per aliquem timorem me elegistis, dicatis michi, et ego una vobiscum decipiemus populum quousque eritis in Anagnia vel alibi ubi poteritis eligere quem voletis." [The mention of an election at Anagni shows how fictitious this speech is.]

44. Prefati autem DD. cardinales qui erant numero undecim, scilicet, Portuensis, Penestriniensis, de Agrifolio, Mediolanensis, S. Petri, de Britania, Pictavensis, Vivariensis, Majorismonasterii, de Vernio, et de Luna, omnes unanimiter et concorditer respon[55]derunt [ Note: Mentitur in omnibus contenttis in hoc capitulo. ] jurantes super altare sacratum: eum libere, sponte et concorditer elegisse et principaliter causa que eos induxisset ad hoc, fuit quod non videbant patrimonium ecclesie sic qusi perditum posse per alium quam per italicum pontifice recuperari et ad majorem cautelam et certitudinem sui et totius mundi ipsi eligabant eum ibidem de novo et sic fecerunt. De qua secunda electione apparent quam plura publica documenta. Tunc ipse D. N. iterum acceptavit indutus per eos capa et mitra aliisque insigniis papalibus super altare intronisaverunt et sibi imposuerunt nomen Urbanus.

45. Quibus sic peractis petierunt ab eo absolutionem plenam suorum peccatorum, ipse autem titubans utrum esset de more voluit ab eis de tali negotio declarari. Qui responderunt quod in nova assumptione pape ut in morte sua debebat omnibus cardinalibus absolutionem plenariam impertiri, Unde factum est ut idem Urbanus eos omnis absolveret genuflexos. Quiquidem cardinales absoluti, eum associaverunt in camera et collationem fecerunt cum gaudio et letitia inauditis et recedentes ex post unusquisque cum gaudio ad propria remeavit.

46. Die vero sequenti [Saturday, April 10, 1378] redierunt DD. de Ursinis, de S. Eustacio et de S. Angelo, et die tertio D. Gebennensis certe non coacti nec legati, sed nec vocati nec etiam requisiti, approbantes omnia et singula supradicta sicut apparet per publica instrumenta. [ Note: Mentitur, quia ymo vexati et requisiti, nec aliter poterant effugere manus romanorum cum essent in eorum distructu cujus passus per terram et aquam erant omnes gentibus muniti. ]

47. Adveniente sacro die Resurrectionis [Easter Sunday, April 18, 1378], omnes DD. Cardinales sicut antea preparatum erat, incipientes in media nocte, officium coronationis in basilica principis apostolorum in ortu solis in capite scalarum introitus predicte basilice coronaverunt prefatum D. Urbanum, rotunda mitra tribus coronis ornata et in albis ipsi DD. cardinales cum universis prelatis tunc in curia romana de[56]gentibus ad numerum de ducentis eum sociarunt ad basilicam S. Johannis Lateranensis ubi possessionem papatus recepit sicut moris est et palatii Constantini. Et de ibi retrocedentes posuerunt papam in suo apostolico palatio S. Petri, et demum unusquisque ad propria hospitia pro prandio remeavit.

49 [48]. Hiis sic finitis more solita ibant et iverunt DD. cardinales omnes ad papam tam in Missis quam in Vesperis, tam in consiliis quam in consistoriis exhibentes sibi reverentiam et honorem debitum ut papae.

50 [49]. Sed et D. Glandatensis [Bertrandus Atgerius] cum magna instancia impetravit et obtinuit ab eo titulum Ostiense, et multi, imo fere omnis alii Cardinales beneficia in personis propriis receperunt porrexeruntque rotulos et pro familiaribus et sociis dignitates et beneficia impetrarunt, scripseruntque universis christianis principibus quod D. Urbanum elegerant per viam Sancti Spiritus concorditer et sponte ac etiam in communi.

51 [50]. D. autem Cardinalis Ambianensis [Jean de la Grange, OSB] non erat cum eis quum Spiritus Sanctus descendit in alios ut eum eligerent, sed erat in terra Corneti que distat ab Urbe per XL millia, rediens a tractatu pacis cum liga pro qua per sancte memorie D. Gregorium missus fuit. Hic autem non vocatus nec requisitus sponte et libere venit Romam, exhibuitque D. Urbano reverentiam et relationem fecit de omnibus suis tractatibus circa factum predictum pacis tanquam D. Gregorii legitimo successori.

52 [51]. Per istum modum incepit, processit et finivit electio Domini Nostri D. Urbani pape sexti. Nunc autem videre esset de causa discordie inter ipsum et DD. cardinales, ut quilibet justus princeps posset videre cujus defectu procedit discordia supra dicta.

 

November 12, 2013 4:02 PM

John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu