©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu
Theodericus de Nyem, "De vita ac factis Constantiensibus Joannis Papae XXIII. usque ad fugam et carcerem ejus," in Hermann von der Hardt, Res Concilii Oecumenici Constantiensis II, XV, columns 334-460, at 351-358:
CAP. XIII . Quo studio et fine Balthasar Concilium Pisanum promoverit.
Sed dum postea dictus Dn. Angelus [Correr, Gregory XII] cum sua curia accessisset ad civitatem Lucanam, illa intentione, ut dicebatur, quod cum praedicto Petro de Luna juxta vota et promissa eorum, per cessionem mutuam, unionem facerent in ecclesia universali, prout etiam in suis locis superius est deductum: Et in eadem civitate Lucana aliquandiu resedisset: Dictus Balthasar volens aliud pro alio forsan ostendere, videlicet, quod ipse ut dicta fieret unio, cordialiter affectaret, etiam suos ambaxiatores, ea de causa, prout fecerunt tunc milti potentes Italiae, ad eandem civitatem Lucanam, ipsi Angelo tunc Papa destinavit, exhortando ipsum scriptis et magnis promissis, ut omnino vota et promissa sua in ea parte efficaciter attendere vellet.
Ipse autem Angelus tunc modicam fidem praefati Balthasaris exhortationibus, scriptis et promissis hujusmodi exhibuit; existimans forte, quod non procederent puro corde. Quod cum ipsi ambasiatores ejusdem Balthasaris qualitercunque sentirent, valedicto Pontifice recesserunt.
Propter quod etiam dictus Balthasar contra praefatum Dn. Angelum, dunc Gregorium, in iracundiam magis accensus, extunc ipsum incoepit animosius, ubi potuit, impedire: caeterosque dominos Cardinales, tunc existentes Lucae, cum praedicto Angelo, tunc Gregorio, ut, eo dimisso, ad civitatem Pisanum accederent, etiam dictis et promissis grandibus, per intermedias personas solicitare.
Et cum praedicti Dn. Cardinales, paucis exceptis, ad eandem civitatem Pisanam, dicto Domino Angelo per eos dimisso, postea declinassent, ad habendum tractatus super unione ipsa, qualiter facturi essent, ut res tanta, si Deo placeret, speratum sortiretur effectum. Cum plerisque ex Dominis Cardinalibus Petri de Luna, praefatus Balthasar medio tempore tractavit cum Florentinis: Qui tunc habuerunt etiam, non tamen absque consilio et auxilio dicti Balthasaris, prout adhuc habent et tenent, eandem civitatem Pisanam, cum municipiis et castris ejusdem. Durantibus tractatibus ipsis, dictos tractatus et alia omnia, quae sequerentur exinde, tuto et absque impedimento aliquo in eadem civitate perficere possent.
Donando etiam, in odium dicti Domini Angeli, tunc Gregorii, certas pecuniarum summulas in subsidium expensarum aliquibus ex Cardinalibus ipsis, quos magis conspexerat talibus indigere. Per quos allecti fuere etiam reliqui antiqui domini Cardinales, qui usque tunc Lucae cum praefato Domino Angelo, tunc Gregorio remanserunt. Quod, ipso similiter dimisso, ad eandem civitatem Pisanam, ad eorum confines, unanimiter accesserunt.
Et demum illic generale Concilium convocarunt illudque successive celebrarunt, et alia multa fecerunt, prout suis locis superius (in lib. de Schismate) credo esse traditum copiose.
Est enim dictus Balthasar satis astutus, et juxta cursum temporis sciens se habere, sive prospera sint vel adversa.
CAP. XIV Qua arte munita castra et arces occupaverit..
Et dum sibi tempus applausit, fungendo legatione in Bononia et ejus Comitatu, terribilia saepe aggressus est. Et praeter spem hominum prosperabatur in illis.
Exempli gratia. Dum quadam vice cum Comite de Barbiano, cujus territorium confinit cum eodem Comitatu Bononiensi, guerram seu dissensiones haberet, prout multi Domini et etiam Communicates civitatum, forsan numero duodecim millium, inter equites et pedites, longo tempore quoddam forte valde castrum dicti Comitis et vicinum praefato Comitatui Bononiensi fortiter obsiderent. Et postquam illud crebris machinarum et pixidum ictibus conquassaverunt, finaliter tamen id obtinere, nec vi neque pactis valerent. Dicta obsidione soluta recesserunt. Videns autem hoc dictus Balthasar, tunc Legatus, qui concepit in mente sua quod illud qualitercunque capere vellet. Et considerato tempore, quod habitatores dicti castri, et Comes ipse, securi essent secundum se, quod deinde hostes dictum castrum nec obsidione constringerent nec hostiliter impugnarent, et ideo non essent diligentes ad custodiendum dictum castrum, sicuti prius esse consueverunt: Recollegit exercitum, mille vel circiter stipendiariorum, equitum et beditum, juxta ipsarum partium consuetudinem sive morem, nec alicui revelavit, quo cum ipso exercitu tendere vellet. Nec mora. Tertio die cum ipso exercitu versus dictum castrum iter egit, et circa noctis crepusculum, illuc prope pervenit.
Ubi hac cautela usus est. Fecit enim illuc adduci panes, carnes, nec non vinum in copia, cum quibus illo sero dictum exercitum bene pavit. Et interim quod coquebantur carnes, ille circum circa dictum castrum excubias fieri jussit, ne quis dictum castrum exire, vel illud ingredi posset, quin statim per suos illic ad custodiam positos caperetur.
Postquam autem ipse et dictus exercitus avide comederunt, eis inebriatis, ad impugnandum dictum castrum in diversis locis illico accesserunt. Cum quibus ipse Balthasar existens personaliter, unum fossatum dicti castri, quorum duo habebat in circumferentia, aqua repleta, invitis praedicti castri custodibus, intrinsecus, et contra istos extra id lapides projicientibus et sagittantibus, et deinde secundum violenter superarunt. Sicque factum extitit, quod dictum castrum illo sero dictus Balthasar taliter acquisivit. Et sui illud appositis scutis ad moenia, vehementer incurrunt. Ubi tamen aliqui eorum ictibus lapidum de alto contra eos missorum moret praecipitati in terram corruerunt.
Dictusque Balthasar etiam aliqualiter ibi tactus cum quodam lapide in pede fuit. De quo tamen exultando de tanto per eum habito lucro, non curavit. et mane facto etiam arx seu Rocka praedicti castri, quae erat bene fortis, ex pacto ad manus ipsius Balthasaris pervenit. Et sic laetus ab inde recessit.
Ex quibus patet, quod idem Balthasar audebat aggredi terribilia, ut praemittitur, in minoribus constitutus.
CAP. XV . Quod in Pisano Concilio spes ad Papatum illi adspiraverit. Et quomodo electionem Alexandri V. promoverit.
Postquam autem ad hoc deventum in eodem Pisano Concilio fuerat, quod dicti Angelus et Petrus a Papatu, quem quilibet eorum se habere praetendebat, finaliter amoverentur, et immineret novi summi Pontificis secundum determinationem dicti Concilii electio facienda, tangeretur quoque per aliquos multis rationibus, ut dictus Balthasar tunc eligeretur in Papam: Quod cum sibi constaret, respondit, quod illud non expediret, sed sibi videretur esse magis utile ac conveniens ea vice, quod dictus Petrus de Candia, presbyter Cardinalis, eligeretur in Papam. Quia esset vir apprime litteratus, et aetate grandaevus ac bonae famae, et de Graecia oriundus. Ita quod non haberet aliquos, sibi carnis identitate conjunctos, per quos Romana ecclesia gravaretur. Quem si eligerent, vellet fideliter omnibusque modis, quibus posset, dirigere atque juvare, ut urbem et alias terras ecclesiae Romanae in provincia Patrimonii Beati Petri in Tuscia, et etiam alia temporalia et regalia ipsius ecclesiae, violenter et injuste occupata, recuperaret ab illicitis detentoribus eorundem.
Sicque praefatus dominus Alexander, mediantibus persuasionibus et promissionibus hujusmodi, ibidem Pisu per electionem Dominorum Cardinalium in Papam fuit assumtus. Quae quidem electio de ipsius Concilii Pisani expressa voluntate et consensu processit. Sed ipse Dn. Alexander Papatum modico tempore possidebat.
CAP. XVI. Qua via effecerit, ut Roman Regis Ladislai manibus eriperetur.
Ipse vero Balthasar tentando et solicitando tunc temporis Paulum de Ursinis supra dictum, ut Regem Ladislaum, etiam superius notatum, qui tunc urbem ipsam tyrannice occupabat, inde vi expelleret: Eum sibi in hoc favorabilem reperit, tamen magna pecunia mediante, data per ipsum Balthasarum manualiter Paulo memorato.
Expulsis igitur officialibus dicti regis Ladislai ab urbe praedicta per eundem Paulum, violenter urbem ipsam dictus Paulus ejusdem Alexandri Papae ditioni subjecit. Tamen ipse Paulus postea, quaecunque voluit, in ipsa urbe disposuit, Alexandro et postea Joanne vicesimo tertio praedictis praesidentibus cathedrae Piscatoris.
CAP. XVII. Qua arte impediverit, ne Papa Alexander Roman peteret. Et quo pacto Bononiam eum pellexerit.
Sed cum nova de hoc ad civitatem Pistoriensem, in qua tunc dictus Alexander cum sua curia residebat, in profesto circumcisionis Domini delata fuissent: Dictus Balthasar, etiam existens in eadem civitate, noluit, imo penitus dissensit, quod idem Alexander Papa dictam Curiam ad urbem ipsam ea vice transferret, illucque accederet, prout communiter fieri consulebant quodque sic fieret, similiter Romani sperabant. Afferens dictus Balthasar, quod pro recuperatione urbis ejusdem et quarundam aliarum terrarum in eadem provincia patrimonii B. Petri in Tuscia magnos sustinuisset labores, et pecunias non modicas exposuisset: Adjiciens etiam, quod ipse recedens de Bononia, causa veniendi ad dictum Concilium Pisanum, Bononiensibus promisisset, quod absque Papa illuc non rediret, nisi illum secum reduceret, et si contrarium fieret, timebat quod praedicti Bononienses ipsum impie trucidarent.
Persuadendo eidem Alexandro, quod ageret consultius eundo ad eandem civitatem Bononiensem, ubi posset tuto manere, et pro voto consequi ea quae desideraret habere. Ipseque Balthasar promisit dicto Dm. Aleandro Papae et Dn. Cardinalibus quod etiam in augmentum expensarum se vellet ipsis reddere liberalem. Sed qua intentione hoc fecit incertum est. Verumtamen plerique autumant, se illud dolo fecisse, ut per qualiacumque media proveniret ad Papatum, sicuti exitus acta probavit.
Sicque praedicti Alexander Papa et domini Cardinales, que cum eo erant in eadem civitate Pistoriensi, persuasionibus et promissis hujusmodi praedicti Balthasaris inducti, in illo indisposito et frigido tempore hyemali, per asperos montes et vias terribiles inter Pistorium et Bononiam, tunc repletos glaciebus et nivibus, de ipsa civitate Pistoriensi ad Bononiam accesserunt. Quibus quidem Dominis Cardinalibus illuc advenientibus, singulis videlicet eorum dictus Balthasar, aliqua vina et ligna et similia donavit, satis tamen exilia respective et quae modico tempore consumi poterant per eosdem. Dicto Alexandro providit manualiter de expensis, satis tamen tenuiter et remisse. Et ei adjunxit quosdam cubicularios et alios domesticos. De quibus dictus Alexander Papa, ut dicebatur, non erat bene contentus. Sed contradicere non praesumsit, ne ipsum Balthasarum contra se in iracundiam provocaret.
CAP. XVIII. Quibus gradibus sedem Papalem conscederit.
Postquam autem dictus Alexander Papa infra pauca tempora, scilicet in principio mensis Maji [May 3, 1410], ibidem Bononia discesisset, ductus Balthasar simulans seu fingens se non curare quod eligeretur in Papam, etsi, ex industria et qua intentione hoc processit, etiam incertum est. Unde rogabat plerosque ex eisdem Dominis Cardinalibus, quod Romae Dominum Conradum [Corrado Caraccioli, the Camerarius], titulo sancti Chrysogoni presbyterum, Cardinalem Melitensem vulgariter nominatum, natione Neapolitanum, in Papam eligerent. Qui licet esset in se bonus, erat tamen quasi omnino illiteratus, nec non valde grossus et indispositus ad Papatum.
Et quia Dominus Ludovicus Rex Siciliae nominatus, magnam paravit classem per mare, causa regnum Siciliae ante dictum, quod tunc praefatus rex Ladislaus tenuit, acquirendi, quam per mare de Marsilia per ripariam Januensem tunc temporis destinabat. Qui percipiens quod dictus Alexander Papa obierat, et succesoris electio instanter imminebat, quendam ambaxiatorem ad Bononiam destinavit recommendando dictum Balthasarum praefatis Dominis Cardinalibus, et praesertim de Gallia oriundis, et rogando, quod illum Papam eligerent, quia sperabat, se in acquisitione dicti regni cum adminiculo ipsius Balthasaris si, efficeretur Papa, indubie prosperari.
Sicque dictus Balthasar postquam praefati Cardinales ad eligendum novum summum Pontificem conclave more solito intraverunt, paucis discursis diebus tantum, pro se et aliis multis infeliciter electus fuit in Papam, et ipso festo S. Urbani Papae insignibus Papalibus decoratus seu coronatus, per Boloniam publice incusit, per vicos et plateas equitando, prout moris est summorum Pontificum in die coronationis eorundem.
See; Ferdinand Gregorovius, History of Rome in the Middle Ages, Volume VI.2 second edition, revised (London: George Bell, 1906), Book XII, Chapters V and VI, pp. 598-633..
©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu