©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu
Jean Mabillon (editor), Museum Italicum Tomus II (Paris 1724), pp. 210-214:
XLVIII. Quomodo debeat summus Pontifex eligi; et sive eligatur in Urbe, seu electus et consecratus, vel electus et non consecratus ad Urbem accedat, quid faciendum postmodum sit.
77. Mortuo Romano Pontifice et sepulto, omnes cardinales ad propria revertuntur secundum antiquam consuetudinem. Secunda vero die conveniunt in ecclesia, et Missa mortuorum cantata, omnes similiter secundum consuetudinem antiquam recedunt. Tertia autem die iterum omnes in ecclesia congregati, Missa sancti Spiritus ibidem primitus celebrata, tractant de electione; et perscrutata omnium cardinalium voluntate ab aliquibus de ipsis, in quem major et melior pars convenerit cardinalium, prior diaconorum ipsum de pluviali rubeo ammantat, et eidem electo nomen imponit; ipsumque deinde duo de majoribus cardinalibus adextrant usque ad altare: ubi prostratus adorat, primicerio cum schola cantorum et cardinalibus cantantibus Te Deum Laudamus: quo finito, ab episcopis cardinalibus ad sedem ducitur post altare, et in ea, ut dignum est, collocatur. In qua dum sedet electus, recipit omnes episcopos et cardinales, et quos sibi placuerit ad pedes, postmodum ad osculum pacis.
78. Surgensque de sede ducitur a cardinalibus ad sedem lapideam, quae sedes dicitur Sercoraria, quae est ante porticum basilicae salvatoris patriarchatus Lateranensis: et in ea eumdem electum ipsi cardinales honorifice ponunt, ut vere dicatur: Suscitat de pulvere egenum, et de stercore erigit pauperem, ut sedeat cum principibus, et solium gloriae teneat. [I Samuel 2:8] Post aliquantulum stans juxta eamdem sedem, electus accipit de gremio Camerarii tres pugillatas denariorum, et projicit, dicens: Argentum et aurum non est mihi ad delectationem; quod autem habeo, hoc tibi do. Tunc autem accipit ipsum electum prior basilicae Salvatoris patriarchatus Lateranensis, cum uno de cardinalibus vel uno de fratribus suis. Venientibus autem per eamdem porticum juxta ipsam basilicam Salvatoris exclamatur: Dominum Caelestinum [III: 1191-1198] sanctus Petrus elegit. Sicque ducitur ab illis usque ad gradus portae, quae videlicet porta est in introitu palatii venientibus de ecclesia ad palatium ipsum; ibique judices eumdem electum accipientes, ducunt eum per palatium usque ad basilicam sancti Silvestri.
79. Ubi vero ventum est ante basilicam ipsam, super cujus arcum, qui sustentatur de duabus columnis porphryicis, est imago quaedam Salvatoris, quae a quodam Judaeo percussa olim in fronte sanguinem emisit, sicut hodie cernitur; idem electus sedet ad dexteram in sede porphyrica, ubi prior basilicae sancti Laurentii de palatio dat ei ferulam, quae est signum regiminis et correctionis, et claves ipsius basilicae et sacri Lateranensis palatii: quia specialiter Petro principi apostolorum data est potestas claudendi et aperiendi, et ligandi etque solvendi, et per ipsum apostolum omnibus Romanis pontificibus: et cum ipsa ferula et clavibus accedit ad alteram sedem similem, et ejusdem lapidis: et tunc reddit eidem priori tam ferulam quam etiam ipsas claves. In qua dum aliquantula mora quiescit, cingitur ab eodem priore zona rubea de serico, in qua dependet bursa purpurea, in qua sunt XXX. sigilla pretiosorum lapidum et muscus. Qui siquidem electus in illis duabus sedibus sic sedere debet, ac si videatur inter duos lectulos jacere, id est ut accumbat inter principis apostolorum primatum Petri et Pauli doctoris gentium et praedicationem. In zona notatur continentia castitatis, in pursa gazophylacium, quo pauperes Christi nutriantur et viduae. In XXX. sigillis XII. apostolorum potestas designatur: muscus includitur ad percipiendum odorem, ut ait Apostolus: Christi bonus odor sumus Deo.[2 Corinthians 2:15] In qua secunda sede dum sedet electus, recipit omnes officiales palatii ad pedes, et postea ad osculum: et deinde sedens ibidem recipit de manu Camerarii denarios argenteos val. X. sol. proves. et projicit eos super populum: et hoc facit tertio, dicendo: Dispersit, dedit pauperibus, justitia ejus manet in saeculum saeculi. [Psalms 112:9; 2 Corinthians 9:9]
80. His peractis, ducitur per ipsam porticum sub iconas sanctorum Petri et Pauli apostolorum, quae per mare Romam venerunt nullo ductore, et intrat basilicam S. Laurentii: in qua postquam peregerit prolixam ante proprium et speciale altare orationem, pergit ad papalem cameram: ubi cum sua voluntate pausaverit, vadit ad mensam.
81. Post haec autem in proxima die Dominica electus cum omnibus ordinibus sacri palatii et nobilibus Romanis vadit ad ecclesiam beati Petri: ubi ad altare majus, prout in Ordine continetur, ab episcopo Ostiensi specialiter et aliis episcopis de curia consecratur, hoc addito, quod si forte episcopus Ostiensis praesens non fuerit, archipresbyter Ostiensis seu Veliternus interesse debet consecrationi. Qua consecratione finita, prior sancti Luarentii sacri palatii ponit palleum super altare, quod ipse prior propria manu debet parare: et statim archidiaconus cum secundo diacono dant in manu Pontificis, et solus arcihdiaconus dicit Pontifici: Accipe palleum, plenitudinem scilicet pontificalis officii, ad honorem omnipotentis Dei et gloriosissimae Virginis ejus genitricis, et beatorum apostolorum Petri et Pauli et sanctae Romanae ecclesiae; et nihil aliud. Statimque ipse archidiaconus cum priore basilicario aptat idem palleum super Pontificem; et intromissis spinulis aureis tribus ante et retro et sinistro latere, in capite quarum sunt innixi tres hyacintini lapides: et sic ornatus accedit Pontifex ad altare, et ibi celebrat honorifice Missam. Et notandum quod laudes ab archidiacono cum cardinalibus et subdiaconis et scrinariis, epistola latina cum graeca, et evangelium latinum cum graeco, et omnes aliae sollemnitates tunc fiunt, sicut in feria secunda post Pascha.
82. Missa autem celebrata, revertitur ad palatium coronatus cum processione et honore arcuum, repraesentatione legis a Judaes, et thuribulorum a clericis Romanis, et jactibus titidem, et tanta quantitate factis, sicut in praedicta secund feria post Pascha. Sciendumque quod cardinales omnes graeci, primicerius cum schola cantorum, praefectus, senatores, judices et advocati, scrinarii, praefecti navales, schola crucium, et capellani tale presbyterium et taliter datum accipiunt, quale in die Paschae superius nominatum recipiunt.: subdiaconi autem singuli singulos melequinos habent: quod tamen non sit in aliqua praedictarum sollemnitatum. Non datur enim eis, sicut ibidem scriptum plenius invenitur, etiam si XXX. vel amplius essent XII. melechini. Universae etiam scholae palatii, clericis Romanis pro thuribulis, Judaes pro repraesentatione legis, laicis romanis pro arcu, tale presbyterium datur, et taliter, quale datur in coronationibus aliis domini Papae. Pincerna insuper et marescallus tam de comestione, quam de aliis donariis remunerantur similiter, excepto quod capita porcorum aptata non habent, enque claretum. Familia quoque et curiales presbyterium habent juxta camerarii voluntatem.
83. Si vero electio facta est in ecclesia sancti Petri, post nominationem ducitur electus a duobus cardinalibus cantando Te Deum Laudamus ad altare: ubi prostratus postquam adoraverit, ponitur in sede post altare, et ibi episcopos et cardinales, et quos sibi placuerit, recipit ad pedes, et postmodum ad oscula pacis. Et proxima die Dominica sequenti consecratur ibidem, cantata Missa cum sollemnitatibus superius nominatis: et coronatus revertitur ad palatium, factis omnibus aliis, sicut est superius enarratum, per ordinem. Antequam intrat palatium, descendit ad sedem stercoratam: ibique sedens, prout moris est, et faciens jactum ter replicatum, sicut superius dictum est, accipitur a cardinalibus, et ducitur per porticum ipsam ad ecclesiam basilicae Lateranensis: et ascendens sedem post altare, recipit canonicos ejusdem ecclesiae ad pedes, et deinde ad osculum pacis. Quo facto, pergit ad palatium usque ad sedem sancti Silvestri; ibiue sedet, et facit omnia in eodem loco et in antea, sicut dicutm est superius, ordinate.
84. Si autem extra Urbem suerit electus, et non consecratus, omnia fiunt ordine supradicto, sive fiat descensus et consecratio ejusdem electi in ecclesia sancti Petri, seu in ecclesia Lateranensi idem electus descendat. Quod si electus et consecratus fuerit extra Urbem, et a porta Lateranensi venerit ad Urbem, onmes Romani clerici occurrunt ei extra Urbem induti, cum crucibus et thuribulis, in processione: et sic intrat ecclesiam Lateranensem, et fiunt alia omnia, sicut superius est enarratum: hoc excepto, quod cum descenderit ad sedem stercoratam, et per oprticum vadens ecclesiam Lateranensem intraverit, non statim ascendit ad altare seu ad sedem: sed veniens interius ex choro majori ante cruces, finito Te Deum Laudamus, dicit, Adjutorium nostrum in nomine Domini, etc. Sit nomen Domini benedictum, etc. Benedictio Dei Patris et Filii, etc. Benedictio Dei omnipotentis Patris et Filii et Spiritus-sancti descendat super vos, et maneat semper. Hoc facto, ducitur ad altare, et prostratus orat; qui postquam oraverit, sedem majorem ascendit, et ibi canonicos ejusdem ecclesiae ad pedes recipiet et ad osculum pacis. Si vero descenderit ad ecclesiam S. Petri consecratus, omnia fiunt sicut in ecclesia Lateranensi, hoc excepto, quod ibi non est sedes stercorata. Et proxima die sequenti, celebrata Missa, non coronatus revertitur ad palatium. Antequam intret ecclesiam, descendit ad sedem stercoratam: ibique sedens, prout est moris, et faciens jactum, sicut superius est narratum, accipitur a priore Lateranensi et cum uno cardinale, et ducitur per porticum ad ecclesiam: et omnia fiunt, sicut superius est notatum.
85. Sciendum vero quod presbyterium scholarum non ita datur, sicut si fuerit consecratus in Urbe. De presbyterio enim eorum tunc medietas resecatur, exceptis Judaeis et clericis, urbis et adextratoribus. Praeterea senatores Urbis dominum Papam debent adextrare, sive venerit consecratus, sive non consecratus, a porta civitatis usque ad locum, ubi fuerit descensus: sive descenderit ad ecclesiam Lateranensem, sive ad ecclesiam beati Petri: in remuneratione cujus servitii X. sol. pro equo debent habere. Verumtamen schola adextratorum debet habere xx. sol.
©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu