©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu
L. Bellaguet (editor and translator), Chronique du Religieux de Saint-Denys Tome quatrième (Paris: Crapelet 1842), pp. 206-210:
Longe lateque per orbem, qui Spiritus Sancti gracia inspirati tamdiu sub nephandissimo scismate fidelium universalem matrem Ecclesiam doluerant ancillari, amborum contendencium de papatu et summo ejus culmine ambicionem improbam excecrabiliter dampnantes, convencionem utriusque collegii cardinalium, ut viam facilem veniendi ad pacem et concordiam, commendabant. ubique obtemperando eorum monitis de Francia, Anglia, Boemia, ceterisque christianitatis regnis et dominiis metropolitani, episcopi et abbates, ex collegiis cathedralium ecclesiarum universitatibusque regnorum, jam sollempnes nuncii mittebantur, et iter arripuerant gaudentes, ut in consilio Pisano interessent pro diuturno scismate sopiendo.
Nec quemquam ex ipsis scio, qui non feliciter vie finem attigerit peroptatum, nisi dominum Guidonem de Raya [Guy de Roye, died June 8, 1409], Remensem archiepiscopum; qui quamvis in colloquiis publicis hucusque et coram principibus Petrum de Luna tenuerit summis laudibus efferendum, quia tamen ad id beneplacitum Deo negocium cum cardinali de Baro [Louis de Bar] obedienter procedebat, occasum suum non immerito deflendum hic inserere dignum duco. Cum enim ambo ad villam quamdam, duabus dietis a Janua distantem, gracia hospicii divertentes, et orta verbali controversia occasione equorum memorati cardinalis, marescallus ejus alium, qui hoc officium publice excercebat, occidisset, mox populares commoti et eidem subito vicem pro vice reddentes, et ad hospicium cardinalis accedentes, quinque ex suis, quos habuerunt obviam, ferali rabie peremerunt. Ulterius ad facinora volentes procedere, cum praefatus archiepiscopus, ad fenestras domus se ostendens, eos verbis lenibus temptaret compescere, ictu jacult trans precordia confossus interiit, nec ultra vocem emisit. Nec sclereibus hiis contenti, ham temptabant ut igne suffocatorio ceteri spiritum exhalarent, cum nuncius inopinate supervenit, qui tantam vesaniam auctoritate gubernatoris Janue repressit. Qui, quia villa subdita sibi erat, ad perpetuam memoriam facinus inultum non relinquit; sed poeractis archiepiscopi exequiis, quantis studiis funus ullum celebrari poterat, quotquot ad detestabilem commocionem convenerant, condicioni, etati aut sexui non parcendo, variis exterminari suppliciis, et domum in qua locatus fuerat solo equari precepit.
Ad promocionem autem cause Ecclesie sancte Dei rediens, quia domini cardinales vicesimum diem marcii assignaverant pro prima sessione in pulchra et spaciosa navi ecclesie cathedralis urbis Pisane celebranda, in qua et sedes prelatorum ibidem assistencium aptari fecerant, secundum exigenciam ordinum et dignitatum, ibi convenientes nominandi sic fuerunt collocati. Primam namque sedem altitudinis altaris, constituti in introitu chori ad extra, ab eoque pedibus duodecim distantem, domini cardinales Penestrinus, Albanensis, Ostiensis, Podiensis, de Tureyo, ac de Saluciis, qui obedierant domino Benedicto; Nepaolitanus eciam, Aquileie, de Columpna, de Ursinis, de Brancacio, de Ravenna, de Laude et de Sancto Angelo, qui Gregorio adheserant, occupaverunt, ut decebat; et in facie altaris antedicti, cujus latera paulo longius sacri palacii prothonotarii ambiebant, de ambassiatoribus regis Francie episcopus Meldensis {Petrus Fresnelli] solus interfuit; pro rege Sicilie Ludovico episcopus de Gap [?? Volterra?], duo milites, quidam doctor in legibus cum uno secretario, necnon pro rege Anglie, cum quodam milite unus doctor cum clerico, qui de Alemanorum deliberacione facta apud Franquefort veniebant, solum presentes fuerunt. Et hiis qui prelati erant, episcopis et abbatibus ab utroque latere dicte navis usque ad valbas ecclesie sedes preparate erant, sediumque scabella nuincii capitulorum et conventuum tenuerunt. In residuo capacitatis dicte navis, longe humilioribus scamnis, ambassiatores regum non prelati, ceterorum dominorum et communitatum cum doctoribus ceterisque nunciis capitulorum et conventuum consederunt. Et hiis debite locatis, dominus cardinalis Penestrinus missam de Spiritu Sancto celebravit sollempnem. Qua finita, et a quodam doctore collacione facta, in qua disertissime causam tangens congregacionis consilii, cum assistentes orare monuisset devote pro unione Ecclesie, nil amplius actum est ipsa die.
[The Religieux does not mention Cardinal Petrus Filargi, who preached in Pisa on March 26 (Souchon II, p. 41 n. 4), or Cardinal Petrus Blavi.
L. Bellaguet (editor and translator), Chronique du Religieux de Saint-Denys Tome quatrième (Paris: Crapelet 1842), pp. 320-324:
Hiis diebus, universalis Ecclesiae summum pontificem dominum Alexandrum quintum fere octogenarium gravis arripuit aegritudo; qua ingravescente, cum lecto decubuisset et dominos cardinales accivisset, eos maestos dulciter consolatus est dicens: "Ascendo ad patrem meum et patrem vestrum, et ideo non debetis contristari." Thema sumptum, more suo, profundissime deducens, et postulans pro se Christum exorari ut ad eum valeret ascendere in spiritu contrito et humiliato, pie ac religiose fidem Christi articulatim disseruit, eosque dulciter monuit ut unionem Ecclesiae continuare studerent; verbisque finem faciens, rogavit ut Franciam et Universitatem Parisiensem recommendatam haberent, quae nefandissimum scisma sic studuerant pro posse extirpare, omnibusque vale dicens, mensis maii exacta tercia die [May 3, 1410], circa noctis medium, inter verba orationis spiritum reddidit Creatori Cujus corpus, sicut vivens statuerat, ad ecclesiam Fratrum Minorum delatum est [Sunday, May 4], ut ibi sepeliretur, prius tamen observantiis servatis in morte summorum pontificum consuetis. Die igitur sequenti [Monday, May 5], inter missarum sollempnia, ad recommendationem defuncti, Fratrum Minorum Generalis Assumptus est in caelum sumens pro themate, et inter caelos primum, secundum et finale deducens, ostendit ut in primo, scilicet Universitate Parisiensi, ex Praedicatoribus Petrus de Tarentesia [OP], Petrus quoque de Palude Jerusolimitanus patriarcha, de Minoribus vero Alexander de Halis [OFM] et Alexander papa tunc presens velut stellae lucidissimae claruerant. Procedensque ad secundum, cum eum virtutes singulas conservasse viciaque declinasse, velut jubar et speculum omnium mortalium, multis mediis probasset, tandem pro caelo tertio ipsum glorificandum dignum duxit, concludens verbum assumptum, quod assumptus est in caelum.
Ab obitu vero ejus domini cardinales [Enrico Minutoli] Neapolitanus, [Niccolo Brancaccio] Albanensis, [Joannes de Bronhiaco] Viviariensis, [Pierre Girard de Podio] Aniciensis, episcopi; [Angelo d'Anna de Sommariva] Laudensis, [Petrus Fernandi de Frigidis] Yspalensis, [Giovanni Migliorati] Ravanatensis, [Antonio Calvi] Tudertinensis, [Corrado Caraccioli] Meletensis, [Giordano] de Ursinis, [Francesco Uguccione] Burdegalensis, presbyteri; [Reynaldus] de Brancassiis, [Landolfo Maramaldo, Barrensis] Hariensis, [Balthasar de Cossa] Bononiensis, [Oddo] de Columpna, [Pietro Stefaneschi] Sancti Angeli, {Antoine] de Chalanto, [Guy de Malsec] Penestrinensis, [Petrus] de Tureyo, [Amadeus] de Saluciis, [Ludovico] de Flesco, [Louis] de Baro, dyaconi; Romanum morem servando, usque ad novendium electionem tardaverunt. Quo peracto, cum funeralibus obsequiis, quantis studiis funus ullum celebrari poterat, peractis, missam pro defuncto et de Spiritu Sancto peregissent, post recommendationem defuncti, moniti sunt et humiliter rogati ut super electione facienda de unico pastore universalis Ecclesiae unanimiter et secundum Deum convenirent. Ut monita optatum consequerentur effectum, decima quarta die hujus mensis [May 14, 1410] ante solis occasum, ingredientes conclave, domum videlicet quam dominus Alexander inhabitabat, dum ageret in humanis, die tertia sequente, hora diei septima, dominum Balthasar tituli Sancti Eustachii cardinalem dyaconum, legatum Bononiensem, virum uitque nobilem et expertum in agendis, elegerunt, quem postea Johannem vicesimum tercium vocaverunt.
The Religious is correct on the names of the Cardinal Bishops and the Cardinal Priests. He includes, however, Guy de Malsec, Petrus de Tureyo and Louis de Bar among the Cardinal Deacons who were present. This produces a total of eleven Cardinal Deacons, and a grand total of twenty-two electors who were present at the Conclave of 1410. However, if one adds only one more name, Antonio Gaetani [Romanus], Bishop of Porto e Santa Rufina, one has the complete list of all the cardinals who supported the Council of Pisa and had withdrawn from either Gregory XII or Benedict XIII. It appears that the Religieux has a good list, but that he has misinterpreted its significance. It is not the list of actual participants, only the list of eligible participants. And, it may be noted, that Cardinal Gaetani did not attend the conclave due to illness.
©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu