Augustinus Theiner (Editor), Caesaris S. R. E. Cardinalis Baronii, Od. Raynaldi et Jac. Laderchii Annales Ecclesiastici Tomus Vigesimus Septimus 1397-1423 (Barri-Ducis: Ludovicus Guerin 1874), sub anno 1406, nos. 11-12, pages 156-157:
In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen.
Anno a Nativitate Domini nostri Jesu Christi MCDVI, Indictione XIV, die Martis XXIII mensis Novembris [Tuesday, November 23, 1406], in die S. Clementis, Apostolica Sede vacante per obitum felicis memoriae domini Innocentii papae VII, congregati ivicem et collegialiter coadunati pro futura electione summi Pontificis celebranda, infrascripti reverendissimi patres et domini Angelus Ostiensis, ductis Florentinus; Henricus Tusculanus, dictus Neapolitanus; et Antonius Penestrinus, dictus Aquileiensis, episcopi; Angelus tit. S. Potentianae, dictus Laudensis; Conradus tit. S. Crysogoni, dictus Melitensis; Angelus tit. S. Marci, dictus Constantinopolitanus; Jordanus tit. S. Martini in Montibus, dictus de Ursinis; Joannes tit. S. Crucis in Jerusalem, dictus Ravennas; Antonius tit. S. Praxedis, dictus Tudertinus, presbyteri; Raynaldus S. Viti in Macello de Brancatiis; Landulphus S. Nicolai in Carcere Tulliano, dictus Barensis; Otto S. Gregorii ad Velum-Aureum, dictus de Columna; Petrus S. Angeli; et Joannes SS. Cosmae et Damiani, dicti Leodiensis; diaconi S. R. E. cardinales, in communi capella S. Nicolai sacri palatii Apostolici Romae apud S. Petrum intra conclave consuetum, quod pro loco ad infrascripta idoneo elegerunt et etiam deputarunt, in praesentia mei Stephani de Prato sacri collegii clerici et aliorum notariorum et testium infrascriptorum, considerantes Christianae religionis infamiam, detrimenta et graves fidelium molestias ac pericula, quae hactenus emerserunt, et emergere verisimiliter est censendum, nisi salubriori remedio ac in tempore, divina favente clementia, cujus res agitur, occuratur ex pestifero et damnabili schismate, quod tantis—proh dolor!—temporibus in scissuram Christianae fidelitatis gravissime perduravit et durat, nec piam provisionem alias pro hujusmodi schismatis remotione per eos factam effectum aliquem produxisse, ac intendentes ad remedia fortiora, non quid juris pro patre eorum justitia suadeat, quod jus verissimum et plena veritate fulcitum, sed quid pro redintegratione et unitate Christianorum ex malitia temporis de facto, et si non de jure expediat, eligentes, et specialem eorum considerationem accelerantes, quanti posset esse discriminis, si dilatio in electione futuri summi Pontificis fieret temporum malignitate pensata, universaliter singuli et singulariter universi, unanimiter et concorditer nemine discrepante, ex certa scientia convenerunt, voverunt Deo ac ejus matri Virgini golriosae, ac sanctis Apostolis Petro et Paulo, totique coelesti curiae juraverunt, et ad invicem unus alteri, et e converso se obligando solemniter promiserunt, quod si quis eorum assumptus fuerit ad apicem summi Apostolatus, pro redintegratione unitatis christianorum, renuntiabit et cedet praetensis juri suo et papatui, sive decedat, dummodo anticardinales effectualiter velint cum eisdem dominis sacri collegii sic convenire et concordare, quod ex sacro collegio et ipsis sequatur justa canonica electio unici summi Romani Pontificis; ac etiam promittentes se facturos et curaturos, omni dolo et fraude atque maligna interpretatione cessantibus, pro posse quod si quis ex dominis absentibus vel de extra collegium per eos assumatur in papam, eamdem faciat obligationem, ac quod infra mensem a die suae inthronizationis numerandum per suas expressas et Apostolicas litteras regi Romanorum, antipapae et ejus praetenso collegio, Regi Franciae et omnibus aliis regibus illustribus, principibus, praelatis, universitatibus et communitatibus Christianitatis secundum fidem praefatorum dominorum de collegio praemissa omnia ordinabit, et ea se offeret impleturum, ac paratum ad cessionem praedictam et ad omnem aliam viam rationabilem, per quam praedictum schisma tollatur, et unionis subsequatur integritas in Ecclesia Christianorum, et quod super omnibus supradictis ultra praemissa suos solemnes destinabit oratores infra tres menses a die inthronizationis praedictae computandos illis, quibus de consilio praefatorum dominorum sacri collegii sui videbitur, et ipsis ambaxiatoribus cum effectu imponet cum consilio eorumdem dominorum, de locis decentibus eligendis ab utraque parte, eisque potestatem plenariam dabit de loco conveniendi habili et decenti, ac etiam promittet similiter, ut praefertur, quod pendente tractatu unionis hujusmodi effectualiter et realiter ex utraque parte non creabit nec faciet aliquem cardinalem nisi causa coaequandi numerum sui sacri collegii cum numero perversi collegii anticardinalium praedictorum, nisi ex defectu steterit adversae partis, quod unionis praefatae conclusio infra annum a fine dictorum trium mensium computandum non fuerit subsecuta: quo casu tandem eidem liceat cardinales eligere ac creare prout pro statu sanctae matris Ecclesiae eidem videbitur expedire: et hoc de non creando cardinales nisi modo praedicto in forma congrua insinuabit antipapae et praetenso collegio supradictis, ut ipsi similiter sic faciant; necnon quod omnia praemissa et singula inchoata et inchoanda mediabit, prosequetur et sine debito terminabit, nihil de contingentibus, necessariis et utilibus, vel quomodolibet opportunis ommittendo, quantum in eo fuerit, quodque statim post ejus electionem et ante ipsius publicationem omnia et singula supradicta confirmabit et approbabit authentico modo, et de novo similem promissionem faciet in omnibus et per omnia coram dictis dominis collegii testibus et notariis, et subscriptionem faciet manu propria in Instrumento, prout supra de cardinalibus continetur, et similiter hujusmodi ratificationem, approbationem, votum et promissionem effectualiter faciet in primo consistorio publico vel generali, quod post coronationem suam ad hoc commodo, consueto et congruo tempore celebrabit.
Insuper praefati domini cardinales, voverunt, juraverunt et ad invicem promiserunt, quod per suas litteras infra mensem a die inthronizationis praedictae collegialiter intimabunt de electione facta, necnon de voluntate et promissione quod unionem prosequendam et omnia supradicta, omnibus praefatis dominis, prout et sicut facere tenebitur qui erit electus, ac etiam inchoata mediabunt, prosequentur et fient, quantum in eis erit, nihil de contingentibus, necessariis vel opportunis quomodolibet seu utilibus omittendo. Quae omnia et singula promiserunt inter se ad invicem et vicissim (ut supra) attendere, facere, exsequi et effectualiter adimplere bona, pura et sincera fide, omni dolo et fraude cessantibus, et sic quilibet ipsorum juravit, corporaliter manu tactis sacrosanctis Evangeliis coram eis praesentialiter positis, servare, adimplere et exseque, prout superius continetur; quodque a praedictis promissione, voto et obligatione ac juramenti praestatione, et ejus observatione, ac omnibus et singulis supradictis nullus eorum absolutionem petet, seu impetrabit per se vel alios, et impetratis aut impetrandis utetur, et sibi concessam nullatenus acceptabit, nec data potestate per ipsum alteri commissa faciet se absolvi, seu etiam secum in aliquo dispensari; sed volet dicto vinculo perpetuo remanere obligatus: et nihilominus ad majorem certitudinem et firmitatem praemissorum quilibet ex dominis de collegio supradicto teneatur se subscribere manu propria omnibus et singulis Instrumentis conficiendis exinde, quorum Instrumentorum quilibet ex ipsis dominis de collegio unum vel plura habere valeat pro ejus arbitrio voluntatis.
Acta in capella praedicta, praesentibus ibidem venerabilibus et circumspectis viris Dominis Francisco de Duce, Camerae Apostolicae clerico, Iacobo de Calupis et Petro de Sacco Canonicis Basilicae Principis Apostolorum de Urbe, Ioannello de Caracciolo litterarum Apostolicarum Scriptore, Nicolao Blasii Canonico Narniensi, Antonello de Iurracha, Ioanello Carazullo literarum Sacrae Poenitentiariae Scriptoribus, Laurentio Turabave Sanctae Mariae in Transtyberim, Nicolao de Leonibus Sanctorum Cosmae et Damiani de Urbe, Ioanne Prento Iuniori Sanctae Crucis Leodien. ecclesiarum Canonicis, Andreae de Cavaleriis de Sicilia, Salocho de Richasolis de Florentia, Laysio de Gobacis de Mermillis de Neapoli, domicellis presbytero, Paulo Petri Francisci de Roma, Materno Georgii Clerico Loanien. dioec. Francisco Paulucii clerico Perusin., Petro Surminat clerico traiecten, et Salvato Lelli, Petri Blanchi cive Romano testibus ad praemissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Stephanus Gern Borni de Prato litterarum Apostolicarum Scriptor, dictique Sacri Collegii Clericus et publicus apostolica et imperiali auctoritate Notarius. Bvia praemissis omnibus et singulis, dum sic ut praemittitur per praedictos Reverendissimos Dominos Cardinales agerentur, et fierent una cum supradictis testibus et infrascriptis Notariis praesens fui, ideoque hoc praesens publicum instrumentum confeci, publicavi, et authenticavi, et in hanc publicam formam redegi, signoque et nomine meis solitis et consuetis signvi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum praemissorum.
Et ego Baroneus Philippi de Pistorio litterarum Apostolicarum Scriptor ac Notarius.
Et ego Clemens notarius etc
Et ego Gerlacus Notarius etc.
Et ego Francho Notarius etc.
Et ego Ioannellus Clericus Cappellae Domini Papae Notarius, etc.
Et. ego Angelus Episcopus Ostien. Cardinalis Florentinus, sic ut praemittitur, vovi et promisi et iuravi, et in testimonium praemissorum mea propria manu subscripsi.
Ego Henricus Episcopus Tusculanus Cardinalis Neapolitanus.
Ego Antonius Episcopus Praenestinus Cardinalis Aquilegien.
Ego Angelus Tituli Sanctae Potentianae Presbyter Cardinalis Lauden.
Ego Conradus Tituli Sancti chrysogoni Presbyter Cardinalis Constantinopolitanus
Ego Iordanus Tituli Sancti Martini in Montibus Presbyter Cardinalis de Ursinis.
Ego Ioannes Tituli Sanctae Crucis in Hierusalem, Presbyter Cardinalis Ravennaten.
Ego Antonius Tituli Sanctae Praxedis, Presbyter Cardinalis Tudertinus.
Ego Raynaldus S. Viti in Macello, Diaconus Cardinalis de Brancaciis, etc.
Ego Landulphus S. Nicolai in Carcere Tulliano, Diaconus Cardinalis Baren., etc.
Ego Oddo Sancti Georgii ad velum aureum, Diaconus Cardinalis de Columna, etc.
Ego Petrus Sancti Angeli in foro Piscium, dictus Sancti Angeli, Cardinalis.
Ego Ioannes Sanctorum Cosmae et Damiani Diaconus Cardinalis Leodien.
Ego Gregorius Duodecimus, hodie ultima die Novembris Millesimo Quadringentesimo sexto assumptus in Romanum Pontificem, sic ut praemittitur voveo, iuro, promitto ac confirmo omnia supradicta, etc.
Leonardo Bruni Aretino writes to Francesco Prince of Cortona (Epistolae II. 3) that Angelo Correr, after his election as pope, renewed the oath, promise and vow which he had taken as a cardinal in the Conclave:
Is vero conclavi egressus promissionem, votum et juramentum, quae privatus fecerat tunc in potestate constitutus iterato novavit, atque ita loquebatur de unione primo illo tempore, ut si caetera deessent, pedibus et baculo se iturum ad eam conficiendam asseveraret.
Theoderic de Nyem, who gives the entire text of the agreement [de schismate III. 2-3 ed. Erler, p. 206-209], states:
[Angelus Correr] in locum Innocentii ipso festo sancti Andreae apostoli concorditer elegerunt, et deinde publicum instrumentum publicarunt, ita quod ad noticiam fere omnium curialium et multorum de populo dictae urbis subito pervenit. Ipseque Errorius ante suae coronationis insignia ratificans et approbans eadem vota et iuramenta sua per ipsum in eodem conclavi praestita sermonem fecit coram eisdem cardinalibus ac curialibus et aliis in non modica multitudine praesentibus, cuius thema fuit: "Parate viam domini (Is.40:3)," nihil aliud effective in ipso sermone deducens, nisi sollicitando et exhortando cardinales et curiales, quod cum eo oomnino parato, ut tunc verba sonabant, ad faciendam unionem in eadem voluntate concurrerent, ipsum in hoc possetenus adiuvando. De quo domini cardinales et curiales plurimum laetabantur, et dictis et scriptis longe lateque Errorium laudant praeconiis, de ipsius sanctitate et literarum scientia, porudentia et bonitate usque ad sidera efferebant existimantes utique unnc falsa opinione decepti, quod per eum salus fieret in Israel et reintegratur ipsa ecclesia sub tali pastore. Iposeque Errorius pro tunc vota et iuramenta sua praedicta magis et magis verbis et factis affirmans quasdam literas e vestigio super huiusmodi unione facienda direxit Petru Lunensi suisque cardinalibus....
The Cardinals who participated in the Conclave of 1406, and signed the oath:
The Cardinals who did not participate in the Conclave of 1406 (Erler, p. 205 n.):
A similar oath had been sworn and signed by the Cardinals before the election in Avignon in 1394 [Du Boulay, Historia Universitatis Parisiensis 4, 730-731]. It, too, made specific mention of the Via Cessionis. It, too, had no effect. Benedict XIII (Pedro de Luna) overturned it, and repeatedly refused to surrender his tiara. There was also an electoral oath in 1404: Baronius-Theiner, sub anno 1404, no. 10, page 115
©2011 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu