A. Tomassetti (Editor), Bullarium diplomatum ac privilegiorum Sanctorum Romanorum Pontificum   Tomus IV (Augustae-Taurinorum 1859) [Bullarium Romanum   Turin Edition] pp. 88-90 no. iii:

 

Nicolaus, episcopus, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam.

Caelestis altitudo potentiae clementi providentia cuncta dosponens, voluit cum Summo Pontifice considere S.R.E. cardinales, ut ipsi tamquam membra eiusdem Ecclesiae capitis, ipsi capiti deservirent, et submissis humeris ad regendum universalis Ecclesiae firmamentum, poerosa sedulitate cum ipso Summo Pontifice laborarent, et tam ipsius Eccleisae, quam totius orbis incumbentia onera indefessis cum eo sollicitudinibus partirentur.  Hi sunt, quos dilexit Dominus, et velut praecipuas et sublimes Ecclesiae praedictae columnas praerogativa sublimavit honoris.  Horum coetus in orbe magnificus omnes et singulos quibuslibet titulis decoratos, excellit, Horum altitudo consilii, et expertae corcumspectionis industria circa dirigenda quaelibet et agenda salubriter afferre universaliter maiora commoda dignoscitur.

Ac ideo reputantes incongruum, ut ipsi Cardinales tanta praediti dignitate, tantisque sollicitudinibus ac laboribus aggravati, qui ad ferendum nobiscum tantorum sarcinam onerum nobis incumbentium ex apostolicae officio servitutis, dies laboriosos agunt, noctesque perducunt insomnes, reddantur eiusdem Romanae Ecclesiae proventuum et reddituum, ac prosperitatis expertes, cui communicant in diversis; conspicientes quoque in nonnullis regnis, provinciis, insulis, lacubus, civitatibus, terris et locis Ecclesiae memoratae ubilibet constitutis iura et iurisdictiones ipsius Ecclesiae multae hactenus negligentiae patuisse, et alias multis expositat fuisse dispendiis per occultatores et occupatores multiplices, qui ad ea manus illicitas oxtenderunt; dignum duximus ut praedictos Romanae Ecclesiae universos fructus, redditus et proventus, quos in Siciliae et Angliae, aliisque quibuslibet regnis, Sardinia, Corsica, aliisque insulis; necnon in Marchia Anconitana, provincia Romaniolae, ducatu Spoletano, terra Arnulforum, patrimonio B. Petri in Tuscia, Campania et Maritima, Sabinia, Massa Trabaria, Carfagnana, comitatu Venesini, civitate Beneventana, ac aliis terris et locis, et censibus praedictorum eadem Ecclesia obtinere dignoscitur, Cardinales ipsi modo participent infrascripto, firmam habentes fiduciam, quod de caetero per eorum sollicitudinem diligentiam, et considerationem expertam favorisque praesidium, in eisdem licis et terris fidelium crescet devotio, iustitia plenius reddetur, et aequitas diligentiori studio habita servabitur; occupata et alienata in statum debitum reducentur, et restaurabuntur etiam dissipata; ita quod huiusmodi participatio magni honoris et utilitatis pariter sit incrementum.

QUARE, de communi fratrum nostrorum consilio et assensu, praesenti sanctione statuimus et decernimus de plenitudine apostolicae potestatis, ut de universis fructibus, redditibus, proventibus, mulctis, condemnationibus et censibus supradictis fiat divisio in duas partes, quarum una Papali Camerae semper cedat, reliqua vero inter Cardinales eosdem aequaliter dividatur, quodque partem huiusmodi praedictorum fructuum, reddituum, proventuum, mulctarum, condemnationum et censuum Collegium Cardinalium eorundem percipiat iure suo.  Ut autem praedicta successivis temporibus salubrius et utilius valeant effectui mancipari, sancimus, ut institutio et destitutio rectorum, qui praeerunt locis et terris praedictis et quorumcumque etiam aliorum fructuum, dictorum reddituum et proventuum, mulctarum, condemnationum et censuum collectorum fiat de consilio Cardinalium praedictorum.

Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis, statui, mandati, sanctionisque infringere, vel ei ausu temerario contraire.  Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.

 

Ego Nicolaus catholicae Ecclesiae episcopus.
Ego Gerardus Sabinensis episcopus subscripsi.                                                    [Gerardo Bianchi]
Ego Ioannes Tusculanus episcopus subscripsi.                                                     [Giovanni Buccamati]
Ego frater Matthaeus tituli S. Laurentii in Damaso presbyter cardinalis subscripsi.    [Matteo de Acquasparta]
Ego Petrus tituli Sancti Marci presbyter cardinalis subscripsi.                                 [Petrus Peregrossus, former Cardinal Deacon of S. Giorgio in Velabro]
Ego Iacobus Sanctae Mariae in Via lata diaconus cardinalis subscripsi.                   [Giacomo de Colonna]
Ego Neapoleo Sancti Adriani diaconus cardinalis subscripsi.                                   [Napoleone Orsini]
Ego Bernardus, Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus subscripsi.                      [Bernardus de Languissel]
Ego Berardus Praenestinus episcopus subscripsi.                                                  [Berardus Callensis]
Ego frater Hugo tit. Sanctae Sabinae presbyter cardinalis subscripsi.                       [Hugo Seguin, OP]
Ego Matthaeus Sanctae Mariae in Porticu diaconus cardinalis subscripsi.                [Matteo Rosso Orsini]
Ego Benedictus Sancti Nicolai in Carcere Tulliano diaconus cardinalis subscripsi.     [Benedetto Caetani]
Ego Petrus Sancti Eustachii diaconus cardinalis subscripsi.                                    [Petrus de Colonna]

Datum Reate per manum magistri Ioannis decani Baiocensis, E.R.E. vice-cancellarii, decimo quinto kalendas augusti, indictione secunda, incarnationis dominicae anno millesimo ducentesimo octuagestimo nono, pontificatus vero domini Nicolai Papae quarti anno secundo. [July 18, 1289]

 

---

J. P. Kirsch, Die Finanzverwaltung des Kardinalkollegiums im XIII. und XIV. Jahrhundert  (Münster i. W: Heinrich Schüningh 1895).  Paul Maria Baumgarten, Untersuchungen und Urkunden über die Camera Collegii Cardinalium für die Zeit von 1295 bis 1437  (Leipzig 1898).

---

---

 

Kirsch, p. 115  (circa festem Pentecostes, 1296):

Archiepiscopus Rothomagensis [Guillelmus de Flavacourt] devotionis causa visitavit collegium cardinalium pro hoc ultimo transacto biennio in 500 libr. Tur. in florenis auri, computato floreno pro 10 sol.  Et haec pecunia divisa est inter 23 cardinales et quilibet habuit per manus dictorum mercatorum Clarentinorum 20 libr. Tur. et sol. 14 et den. 9 Tur.   Nomina vero praedictorum cardinalium sunt haec, videlicet:

Baumgarten, p. 1,  Urkunden no. 1 (June 20, 1296):

Venerabilis pater dominus Petrus de Piperno Sancte Marie Nove diaconus cardinalis recessit de curia et ivit in legationem suam; et sic de futuris servitiis, donec redierit, non percipit portionem.

---

---

 

Kirsch, p. 44: "Allein so viel mir bekannt ist, wird in den Quellen des Mittelalters vor der zweiten Hälfte des XIII. Jahrhunderts kein Kardinal in einer solchen Stellung erwähnt, dass wir ihn mit Sicherheit als Kämmerer des Kollegiums ansehen mussten. Dere erste mir bekannte Kardinalkämmerer is der 1272 als Zeuge des Protestes eines Kämmerklerikers, bei der Zuweisung der Halfte des Sicilianischen Census and die Kardinäle durch Gregor X., erwähnte Wilhelm de Bray, Kardinalpriester von S. Marcus."

Baumgarten, "Liste der Kardinalkämmerer bis auf Martin V", pp. LI—LV.