Sede Vacante 1378
Pierre Rostaing, Captain of the Castel S. Angelo
Letter to the King of Castile
[ excerpt ].
The Castel S. Angelo, 1690
Louis Gayet, Le grand schisme d'Occident Les Origines volume 1 (Paris-Florence-Berlin 1889), "Pièces justificatives", pp. 155-161:
Illustrissimo principi et Domino D. Johanni Regi Castelle.
Serenissime et inclite princeps et magister metuende, humillima recommendatione permissa, cum . . . . osculum ante pedes, quia alma mater ecclesia his temporibus fluctuat ratione scismatis nunc presentis in aliquibus mundi partibus, ex veritatis ignorantia in aliquibus, ex alicujus lingue odio causa et horum . . . . . . . . extitit et existit inordinata ambitio et cupiditas innata romanis, ad quorum omnium defensiones, me sentiens obligatum ex debito fidei, ut Serenitati Vestre mera veritas nota fiat, [156] fiducia magna, que vidi, audivi, manibus tetigi, per horum seriem intimandum, ut veritate cognita, V. M. que ipsius matris ecclesie est substentaculum singulare, matrem progenitorum vestrorum, qui pro fide ipsa illesa servanda, fuerunt incliti bellatores. Et ne per quosdam veritatis emulos, veritas ipsa valeat nebulari, si diceretur per ipsos, "Hic homo scribens gallicus est," respondeo quod scribens, licet a tempore modico citra fuerit de dominio galicorum, quia de Delphinatu Ebredunensis diocesis et loci de S. Crispono dominus fui, tamen et sum italicus, educatione et affectione et carnali cognitione. Nam ad ytalie partes puer deductus, ibidem per XXXVI annos in illis partibus uxorem nobilem transduxi, ex qua filios plurimos procreavi. Domos, agros, territoria magna, partim donata, partim acquisita pro filiorum hereditate paterno modo congregavi. Et ibidem in civitate Assisii in ecclesia almi confessoris Francisci meam et meorum elegeram corporis sepulturam. Quare ytalicus fui et sum et esse intendo, affectione sincera omnium suprascriptorum meam affectionem tangentium, testificari potuerunt reverendi prelati et nobiles viri regni vestri qui fuerunt cum illo recolende memorie D> Egidio cardinali hispano Sabinensi episcopo [Cardinal Gil Albornoz, died August 23, 1367], cujus triumphalis domini ego licet indignus fui singularis servitor. Hiis promissis, veritate urgente, venio ad descriptionem omnimode veritatis.
2. Anno Domini Mo CCCLXX quinto [1375], ribellione ecclesie facta in ytalie partibus, cum quidam nepos meus cardinalis, a S. M. D. Gregorio papa XI haberet in custodia castrum S. Angeli de Roma, ego cum uxore et familia mea in dicto castro reduxi: primo quod fortissimum erat; secundo ut illa que romani tractabant spiritualis scandali meo posse sedarem cum ibidem singulariter notus essem; tertio ut dicti castri custodia melius haberetur cum ecclesie esset fortalitium singulare. Et me stante [157] in castro et Urbe predicta, tractatum fuit per nonnulos romanos, etiam cum inductione illorum de ytalia, qui tempore Domini ipsius ecclesie subversionem procuraverant, quod fieret per romanum populum, ex eis unus antipapa, Gregorio vivente et in Avinione existente, et istud adeo processit in antea, quod Reverendus D. et pater cardinalis S. Petri qui tunc legatus existebat in Urbe, fuit coactus scribere prefato S. M. Gregorio: quod nisi cito per adventum succurreret, spirituale scandalum ecclesie indubie sentiebat paratum, et ego et alii multi servitores ecclesie idem sentientes a certo, prefato S. M . Gregorio transcrivimus, exponendo quod omnino ad Urbem veniret si volebat prefato scandalo indubie obviare.
3. Hoc autem concepta malitia non latuit, quando per eorum ambaxiatores abbati Cassinensi [Pietro IV de Tartaris, 1374-1395; Baluzius I, 1195] eorum concivi, fuerit nunciatum: si papatum, in casu quo per clerum et populum romanum sibi daretur, vellet acceptare. Qui ultra se offerens respondit: se civem romanum esse et illud velle quod ipsi vellent. Qualis ergo ante adventum S. D. N. Gregorii suprascripti, populi romanorum existeret voluntas ad papatum, V. sacra majestas ex hiis poterit clarius judicare ad quorum omnium, si opus esset, testes innumeri haberentur.
4. Veniente S. M. Gregorio suprascripto ad recuperandum temporale statum ecclesie, et ad obviandum spirituali scandalo jam parato, et ipso, infra anno post ejus adventum de Mense Martii infirmante, cum vox increbresceret quod infirmitas illa esset ad mortem, romani per plura et diversa consilia inceperunt tractare de habendo papatum, et primo ordinem cum officialibus dicte Urbis et romanis civibus dedederunt de sciendo sta[158]tum ipsius S. M. de hora in horam, ad finem ut nichil contra eorum propositum posset ordinari, fingentes se hoc facere sub zeli et amoris pretextu, nam cum semel ageretur, ipsa infirmitate invalescente, de ipso protando Anania, statim murmur in populo furioso fuit positus contra quosdam de ipso habentibus curam, propter quam causam in speciali fuit dimissa translatio predicta et infirmitate ipsa durante. Cum spe quasi summa mortis aliqui majores de populo inceperunt ad invicem pertractare qualiter esset agendum, pro habendo successorum si pastor ipse ecclesie moreretur, et determinatione habita, quod expectaretur mors ipsius, et quod postea providerent, sicut fecerunt.
5. Die autem mortis adveniente, ab inde in antea romani populi majores inceperunt tractare, qualiter romanum vel saltem italicum generalem ecclesie haberent pastorem, et statim ut ipsa proficere habilius possent, conciliis habitis inceperunt ista peragere, videlicet: custodias pontium et portarum ad eorum manus deducere, amotis stipendiariis juratis ipsi S. M. Gregorio et romane ecclesie, aliisque subrogatis fidis romano populo juratis. Hoc autem per me ipsum loquor, quia cum essem capitaneus castri S. Angeli per dictum S. M. Gregorium deputatus, die noctuque custodiebantur porte ingressus et egressus dicti castri, ne victualibus ipsum possemus fulcire, et ne collegium DD. cardinalium se reduceret ibidem pro creatione successoris, vel pro recessu de Urbe, de quibus romani plurimum titubabant sicut ab eisdem multis etiam majoribus habui viva voce.
6. Tertio fecerunt custodiri passus romani territorii, ne nuntios ipsi Domini et alii pro ipsis mittere possent, pro re aliqua quin ipsi opoulo nota esset. Quod patuit, nam cum Camerarius D. N. Pape [Pierre de Cros, OSB, Archbishop of Arles] certas transmitteret litteras, et bene de consiio meo, qui penetraveram romanorum secreta, et prefato D. Camerario dixeram, prefatus D. Camerarius pro securitate sancti collegii et pro libertate electionis futiri summi pontificis, certas litteras [159] gentibus armorum qui in patrimonio romane ecclesie erant, scripsit, in quibus eis mandabat quod statim ad Urbem deberent se conferre bro custodia collegii memorati, Quae litterae fuerunt per custodes populi romani acceptae, et officialibus Urbis et de Urbe exercentibus potestatem, quas quum aperuissent et legissent, viso quod pro gentibus mittebatur per Camerarium ipsum, contra eumdem inceperunt comminatorie musicare, et viso quod prefatus Camerarius non desistebat ab hiis que erant status ecclesie, et voluntati ipsorum non bene conformia, deliberaverunt inter se de ipsius captione, et uno contextu castrum S. Angeli haberent et personam ipsius qui pro tunc universalis status ecclesie curam gerebat. Quod fuisset factum, nisi advisamentum scribentis eidem affuisset in ecclesia S. Marie Nove dum exequie ultima die ipsius S. M. agerentur, qui statim ut statum ecclesie provideret . . . . . . . cum per unam viam expectarent pro ejus captione, per aliam inusitatam incedens de dictis exequiis, in castro suprascripto S. Angeli se salvavit, et consimiliter omnia jocalia ecclesie. Et ibidem stetit diebus omnibus quibus inauditus ille tumultus duravit.
7.Diebus autem quibus celebrabantur exequie S. M. antedicti, romani, non solum custodiri faciebant portas et pontes ac etiam passus, ut suprascripsi, verum etiam hospitia dictorum cardinalium ultramontanorum maxime de nocte et de die dederant ordinem quod per romanos visitarentur sepe sepius, sub pretextu oblationis personarum ipsorum, et in istis oblationibus aliqua timoris narrarentur. Officiales autem dicte terre tempore supradicto, primo per ambaxiatores sigiillatim cardinalibus transmissos requirebant ipsos quod hac vice romano populo complacere vellent de romano pontifice vel ad minus ytalico. Et hoc idem fecerunt officiales ipsi per se ipsos, concludendo in fine, tam ipsi officiales quam alii cives romani, quod ni populo complacerent, de eorum personali scandalo dubitabant, et quod nec [160] ipsi nec alii boni viri possent populum commotum sedare. Hoc autem non solum per seipsos fecerunt, sed per intrinsecos ipsis DD. cardinalibus dici fecerunt, sicut et de me ipso et de aliis pluribus possum testimonium perhibere de scientia certa, de juramentis officialium et promissionibus factis custodie bone et securitatis juxta formam juris. De hoc me non impediam, quia nimis esse longus, unum conclusionaliter intimam M. V. quod jurarunt et promiserunt magnalia securitatis DD. cardinalibus minime observata.
8.Die autem precedente ingressum DD. cardinalium conclavi, romani deputati ad ordinationem illorum que fieri debebant, ut summum pontificem romanum vel ytalicum omnino haberent, pensato quod juramentis alligati erant et promissionibus secundum canonicas sanctiones ad oppositum peragendum ordinarunt, ut haberentur excusati quod nullus romanus princeps posset esse in Roma tempore electionis fiende. Et ita ipsos expulerunt, coadunatis et vocatis rusticis et montanariis parte armatis in multitudine copiosa, ipsisque informatis per eosdem romanos quod petere haberent summum pontificem romanum vel italicum saltem, cum vocibus clamorosis. Et ita ordinarunt officiales Urbis, quod aptos ad sedandum scandala emiserunt, et ad perpretandum aptos convocarunt, spectantes per hoc ab patrata malitia excusari.
9. Unum V. M . non obmittam scribere, quod in preordinatione negotiorum hujusmodi, Bartholomeus de Perigniano olim archiepiscopus Barensis, et nunc in apostolica sede intrusus, ut ex visis et auditis firmiter teneo, fuit in consiliis preordinatis romanorum et se recommendabat eisdem et in speciali Johanni Cencii cancellario Urbis, eidem, in casu assecuturo, magna promittendo que omnia retulit michi prefatus Johannes, tanquam singulari amico, post intrusionem prefatam, cum videbat prefatum Bartholomeum de eo non curare, et caput suum reclinasse [161] in pectore comitis Nolani et D. Thome de Sancto Severino, ipso oblivioni tradito, ut videbatur in factis. Idem habui a quodam carissimo amico et convicino pro tunc meo Nardo aopthecario pro tunc banderense romanorum qui ante manum trecentos florenos auri habuit a dicto Bartholomeo,t demum facuts fuit ab eo magister hostiarius, et ejus filius serviens armorum, et alia quam plurlima habuerunt et demum de guvernatoribus; que omnia in eorum faciebus probarem, si opus esset, sed non expedit, quia notorium et clarum et romani ipsi patefecissent si strages? romana subsecuta non fuisset, taliter se de gestis inveniebat contentos, pro ut eidem Bartholomeo dixit in civitate Tiburtina Stephanus de Arinanis, "Hodie romanorum snaguis te fecit papam."
[The manuscript ends; the letter appears to be incomplete.]
