John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu
:
Caesaris S. R. E. Cardinalis Baronii, Od. Raynaldi et Jac. Laderchii Annales Ecclesiastici Tomus septimus (Lucca: Typis Leonardi Venturini 1752) [Baronius-Raynaldi] lxxiii-cii, pp. 348-360:
73. Factum missum per Bartholomaeum sub bulla Regi Castellae.
Factum verum, et processus promotionis Sanctissimi patris domini nostri Urbani Papa VI, tale est. Nam felicis recordationis Gregorius Papa XI ipsius domini Urbani immediatus praedecessor de anno Domini MCCCLXXVIII, et de mense Martii in urbe Romana cum sua curia et dictis tum Cardinalibus xvi. in numero residebat, et resedit usque ad tempus et tempore obitus sui in palatio Apostolico apud basilicam S. Petri. Quorum sexdecim Cardinalium nomina sunt haec: Petrus Portuensis et S. Ruffinae vulgariter dictus Florentinus, Joannes Penestrinus vulgariter dictus Cardinalis Lemovicensis, Cardinales episcopi; Guillelmus tit S. Stephani in Caelio monte vulgariter dictus de Agrifolio, Bernardus tit. S. Caeciliae vulgariter dictus Glandacensis et est Ordinis Fratrum Minorum, Robertus Basilicae XII. Apostolorum vulgariter dictus Gebennensis, Hugo tit. SS. Quatuor Coronatorum vulgariter dictus de Britannis, Guido tit. S. Cricus in Jerusalem vulgariter dictus Pictaviensis, Petrus titl. S. Laurentii in Lucina vulgariter dictus Vivariensis, Franciscus tit. S. Sabinae vulgariter dictus Cardinalis S. Petri, Simon tit. SS. Joannis et Pauli vulgariter dictus Mediolanensis, Geraldus tit. S. Clementis vulgariter dictus Majoris monasterii, presbyteri Cardinales; Jacobus S. Georgii ad velum aureum vulgariter dictus de Ursinis, Petrus S. Eustachii, Guilelmus S. Angeli, Petrus S. Mariae in via lata vulgariter dictus de Verneji, Petrus S. Mariae in Cosmedin vulgariter dictus de Luna, diaconi Cardinales. Caeteri vero tunc sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales, videlicet, Albanensis, Tusculanus, Sabinensis, S. Anastasiae, S. Vitalis, et S. Mariae in porticu erant in Avinione ubi remanserant tempore, quo inde recessit Gregorius, et Joannes tit. S. Marcelli vulgariter dictus Ambianensis dicto tempore et post similiter erat absens a dicta curia missus per dominum Gregorium ad partes Tusciae pro tractatu concordiae, de qua tunc tractabatur inter Ecclesiam et Florentinos.
74. Quo quidem mense martii, ante videlicet XXVII. diem, dum per medicos ipsius Gregorii vita penitus desperaretur, et dies obitus proximus tunc esse crederetur, praefati Cardinales praeter dominum presbyterum Cardinalem S. Petri, qui propter suam debilitatem non poterat illis congregationibus interesse, congregaverunt se die XXVII. dicti mensis diversis vicibus, interdum omnes simul in communi loco, interdum in diversis locis quidam separatim ab aliis convenerunt, et diversa colloquia super electione futuri Romani Pontificis, et de persona ad apostolatus apicem post mortem dicti Gregorii eligenda inter se habuerunt. Tamen, propter diversas eorum voluntates de persona aliqua ultramontanae nationis in Papam eligenda concordare non potuerunt. Cum praedicti tunc Cardinales verisimiliter suspicantes de dicta morte Gregorii, deliberaverunt invicem aliqua pro cautela, custodia et tuitione rerum ac bonorum suorum, et inter caetera major pars ipsorum, maxime Gallici, seu ultramontani, deliberaverunt mittere, et miserunt pecunia, vasa argentea, libros, jocalia, ornamenta, et alia eorum bona mobilia, ipsaque portari et recondi fecerunt in castro S. Angeli fortissimo et tutissimo, quod castrum suum erat, et est juxta urbem prope dictum burgum S. Petri, et tenebatur nomine Romanae ecclesiae per castellanum ultramontanum. Quaedam vero ex illis bonis fuerunt posita in aliis locis tam intra quam extra urbem.
75. Officiales autem urbis, videlicet, domnus de Guido de Primis Senator urbis miles ultramontanus, conservatores urbis, nec non banderenses et alii, qd quos spectabat et spectare consueverat gubernatio et regimen reipublicae Romani populi, ac nonnulli alii presbyteri et honesti viri cives Romani, percipientes tunc et cogitantes debilem statum et gravissiman infirmatatem Papae praefati Gregorii, et quod desplerabatur de longaevi vita illius, accesserunt ad Cardinales tum simul congregatos in ecclesia S. Spiritus de urbe, et nominibus ipsorum et officialium, et aliorum civium, et populi Romani coram ipsis Cardinalibus, ac multis honestis presbyteris et magnis viris, tam praelatis quam aliis de gravi et periculoso statu praefati domini Gregorii condoluerunt et de se condolere dicebant. Ipsisque Cardinalibus tunc dixerunt et contulerunt, se fore paratos in illis omnibus assistere, facere, et obedire, ac eorum exequi beneplacita et mandata; supplicantes etiam quod in casu vacationis Sedis Apostolicae ipsi Cardinales dignarentur personem talem in Romanum Pontificem eligere, quae attento statu illius temporis eidem ecclesiae utilis esset, qui Cardinales de bona ac libera ac grata oblatione dictorum officialium et civium ac populi fuerunt et erant merito valde contenti, et ipsam oblationem cum gratiarum actionibus valde gratam et acceptam habuerunt et habere se responderunt et dixerunt. De persona vero in Romanum Pontificem eligenda responderunt quod talem intendebant eligere remota omni affectione inordinata, quam putarent utilem Ecclesiae et quam eligendam eis Deus inspiraret. Et insuper ipsi Cardinales requisierunt officiales praedictos, quod essent diligentes et soliciti circa bonam custodiam urbis, ne in novitate que tunc immineret, posset in eadem urbe aliquod malum vel sinistrum occurrere; dictique officiales hoc utique se facturos ipsis Cardinalibus dixerunt, et responderunt. Et ita effectualiter fecerunt custodientes urbem ipsam, burgum, et conclave, de quo infra dicetur, bene fideliter et diligenter, et de quocumque violentia et impressione et injuria et scandalo reservantes.
76.Deinde adveniente XXVII. die dicti mensis martii praefatus Gregorius Papa obiit. Et sic sedes Apostolica vacavit, et dicti tunc Cardinales evocatis ad se dicto Senatore et aliis officialibus urbis, illos requisierunt quod praestarent in forma juris debita de observando decreto "Ubi Periculum" juramenta. Dictique Senator et Officiales ad requisitionem praedictam dicta juramenta super sancta Dei evangelia per eorum quem libet facta corporaliter praestiterunt, reiterantes oblationem per eos factam, de qua superius. Subsequenter autem quadam alia die praefatis tunc Cardinalibus simul congregatis in ecclesia S. Mariae Novae, in qua corpus dicti Gregorii fuerat sepultum, Senator et plraefati Officiales eorum nominibus et aliorum civium et populi Romani, ipsis Cardinalibus simul ibidem existentibus humiliter et devote supplicarunt, quatenus dignarentur, aliquem bonum, idoneum, sufficientem ac probum virum in Romanum Pontificem eligere, qui esset natione Italicus, dicentes esse expediens et utile Ecclesiae universali et toti Christianitati: et eadem verba seu similia dixerunt, seu petierunt in effectu multis vicibus successivis diebus [350] in loco praedicto S. Mariae, suadentes tales rationes in effectu, videlicet,
quod sedes Romana, quae erat et est apostolica, propter longissimam absentiam Romanorum Pontificum temporibus retroactis, quibus ipsi Pontifices ab urbe Romana et Italia fuerunt absentes, et etiam ipsa urbs, in qua incommutabiliter dicta sedes fuerat stabilita, fuerat et erat collapsa et depressa; et quod ecclesia, monasteria, claustra, palatiae, aedificia redditus, et bona fere omnia ecclesiarum, monasteriorum et locorum quibus S. R. E. Cardinales intitulati, in eadem urbe et terris adjacentibus fuerat, sicut erant, in longissimo tempore diruta et collapsa et neglecta, ac in spiritualibus et temporalibus enormiter et quasi irreparabiliter deducta in perniciosum exemplum et scandalum omnium ecclesiarum, ecclesiasticorum et Christianorum, et, quod non erat, nec est, via, modus, seu remedium reformationis seu reparationis dictorum defectuum, nisi Romanus Pontifex et ipsi Cardinales faciant residentiam in urbe, quam residentiam Romani potius facerent quam qui fuerant hactenus successive a tempore Clementis V. inclusive, et Cardinales illis illo tempore assisstentes qui hoc facere neglexerunt et contempserunt salvis infrascriptis et suprascriuptis: et quod dictorum contemptus et negligentiae vitium maximum tum fuit et contigit ex eo, quod dictis temporibus Romani Pontifices fuerunt et erant non Italici, sed Gallici, seu ultramontani et a natione Italica penitus extranei: et quod verum et toti mundo notorium erat et est, quod occasione praemissorum defectuum civitates, oppida, castra, villae, terrae, et privinciae Romanae ecclesiae in Italia constitutae, in quibus antiquum et peculaire patrimonium et etiam dos ipsius ecclesiae in temporalibus consistebat et consistit, fuerunt per dictae tempora guerris, dissensionibus, partialitatibus et infinitis tribulationibus suppositae, vexatae et lacessitae, et per tyrannos et malos officiales, maxime ultramontanos, miserabiliter subjugatae, et oppressae in tantum quod sancta Romana ecclesia ex ipsis civitatibus, oppidis, terris valde modicam, immo nullam utilitatem fuerat dictis temporibus consecuta; pecunias et thesauros omnes, quos aliunde eadem ecclesia etiam cum magnis oneribus et gravibus omnium ecclesiarum mundi congregaverat, consumpserat et consumpsit et quotidie consumit ad ipsarum civitatis, etrrarum et castrorum defensionem; adeo quod eadem ecclesia quoad temporalia et ejus aerarium fuerant et erant et sunt, maxime in novissimis istis temporibus, quasi ad nihilum redacta, notorie exhausta, et in magno contemptu ubique posita: et quia non videbatur honestum, quod ita sedes Romana tanto tempore remaneret sine praesentia sui pastoris: et quod occasione praemissorum defectuum retroactis temporibus saepius contigerat, quod per quosdam saeculares principes, qui tunc habebant sibi subditos et vassalos et sub dominatione sua consanguineos, et affines Romanorum Pontificum seu ultramontanorum sanctae Romanae ecclesiae Cardinalium pontifici dictis temporibus assistentium proter instantias precam per dictos consanguineos affines et amicos, ac Cardinales dictis pontificibus porrectarum obvenerunt saepissime multa inconvenientia, et Eccliesia Dei nociva, tam circa reservationes Eclcesiarum, praelaturarum et beneficiorum, quam circa promotiones praelatorum et rectorum insufficientium, exclusis etiam electis in damnum Ecclesiarum et beneficiorum quibus praeficiebantur, qui etiam quandoque circa electiones, creationes et promotiones Romanorum Pontificum et etiam cardinalium, qui quandoque in favorem et contemplationem dictorum saecularium principum eligebantur dictis temporibus creabantur et promovebantur partiales et illis principibus favorabiles, et de natione illis subdita: ex qua re multa inconvenientia Ecclesiae Dei et toti Christianitati dispendiosa et nociva sequebantur et sunt secuta, et praesertim indevotio, inobedientia et rebellio subditorum et populorum partium diversarum palam et notorie: et quod verum clarumque et notum erat et est cuilibet intuenti, quod ex continua residentia Romanorum Pontificum et universali Ecclesiae, ac toti Italiae et Christianitati, dante Deo, profutura, obveniret recuperatio terrarum dictae Romanae Ecclesiae perditarum, quae notorie propter rationes jam dictas contra ipsam Ecclesiam rebellarunt; necnon pax et tranquillus et pacificus status totius Italiae, quae maxima et optima pars erat et est totius Christianitatis: et quod praedictis rationibus motus et in conscientia compunctus felicis recordationis Urbanus V dictas Urbem et Italiam visitavit; qui licet post aliquos annos Avinionem de Italia redivisset, ubi quasi incontinenti post suum reditum decessit, tamen ipse intendebat et proponebat, ac communiter dicebat, et supersunt quidam, qui de hac ejus intentione erant et sunt informati, quod si supervixisset, ad Urbem et Italiam procul dubio redivisset; necnon Gregorius papa XI praedictus, qui contra voluntatem et magnas precum instantias patris, fratrum, nepotum et consanguineorum, affinium et amicorum suorum omnium, etiam et multorum regum, principum, et magnatum et omnium fere cardinalium familiarum suarum, lares proprios dimittendo, de partibus Ultramontanis venire voluit et venit cum magnis laboribus, expensis et personarum periculo ad ipsam Urbem ibidem, ut papal et publice ipse id dicebat, et eventus rei postea ostendit, moraturus et tandem moriturus. [351]
77. Quas supplicationes et rationes praedicti cardinales plene et patenter intellexerunt et audierunt, et habita inter se deliberatione concordi, responderunt dictis Officialibus, supplicantibus constanter et intrepide, quod ipsi cardinales non habendo respectum magis ad unam nationem quam aliam, postposita omni inordinata affectione, intendebant eligere et providere de Romano Pontifice Ecclesiae Dei et toti mundo utili, prout Deus eis ministraret, et eorum conscientiis videretur, et non aliter: requirentes ipsos Senatores et Officiales pro tuitione et custodia palatii, conclavis, et burgi S. Petri, in quo burgo situm est dictum palatium: necnon pontium, per quos transitur de Urbe ad dictum burgum ordinarent custodes et capitaneos. Qui Officiales statim praedicta exsecutioni mandarunt, ordinando certos custodes, videlicet, quosdam officiales Romani populi Banderenses, et quatuor alios bonos cives Romanos; de quibus ipsi cardinales confidebant, qui capitanei et alii sic deputati ultra juramentum, de quo supra dictum est, de novo corporaliter tactis Evangeliis juramentum praestiterunt, quod personas ipsorum cardinalium et familiarum eorum custodirent et tenerent securos.
78. Et nihilominus ipsi cardinales ordinarunt, quod residua bona ipsorum mobilia, necnon dictae Romanae Ecclesiae mobilia in Urbe consistentia, maxime jocalia et alia pretiosa, fuerunt portata et recondita infra dictum castrum S. Angeli, et quod etiam Camerarius Papae cum dictis bonis infra idem castrum cum multis nobilibus militibus et armigeris et viris strenuis et bellicosis se recepit, et victualibus et gentibus illud munivit. Et fuit ibidem continue donec fuit electus novus summus Pontifex. Qui Camerarius ex ordinatione et voluntate dictorum cardinalium suum locum tenentem Dominuj Guillelmum [de la Voulte] episcopum Massiliensem, nunc episcopun Valentinum, ad custodiendum palatium et conclave, et ad faciendum omnia quae per camerarium tunc fieri incumbebant constituit. Cui episcopo Marsiliensi dicti cardinales adjunxerunt episcopos Tiburtinum [Petrus Cenci] et Tudertinum [Stephanus Pelosii de Urbe] cives Romanos, de quibus se dicebant confidere et nonnullos Ultramontanos: qui continue fuerunt ad custodiam dictorum palatii et conclavis usque ad perfectionem electionis domini nostri, custodientes illud conclave et palatium bene, tute, fideliter et diligenter, et personas dictorum cardinalium ab onmi violentia, impressione, injuria toto tempore quo ipsi cardinales in conclave fuerunt, et electio fuit celebrata.
79. Est tamen sciendum quod, antequam dicti cardinales intrarent conclave convenerunt insimul in certo loco tractantes inter se de futura electione Romani Pontificis. Sed discordes remanserunt propter varias eorum voluntates, ut supra dictum est.Notum et detectum fuit quod, ex ipsis tunc cardinalibus, quinque, videlicet episcopus Penestrensis dictus vulgariter Lemovicensis [Jean de Cros], [Guillaume] de Agrifolio, Pictaviensis [Guido de Malosicco (Guy de Malsec)], Majoris-Monasterii [Geraldus de Podio (Gérard du Puy), OSBClun.] et [Petrus] de Vernio, tunc cardinales et natione Lemovicenses, aspirabant ad aliquem eorum nationis vel sequacem, et principaliter quaerebant in papam cardinalem Pictaviensem. Et quia dictum fuit eis hoc non posse procedere, nominaverunt cardinalem Vivariensem [Pierre de Sortenac], qui erat vicinus et de sequela ipsorum. Quinque vero alii ex dictis tunc cardinalibus, quorum quatuor reputabantur esse Gallici, scilicet Glandacensis [Bertrandus Atgerius], de Britannia [Hugues de Montelais], Gebennensis [Robert of Geneva], et S. Eustachii [Pierre Flandrin], necnon quintus scilicet de Luna Aragonius cardinalis, aspirabant et volebant habere et eligere alium, et ipsis videbantur concurrere et adhaerere velle cardinalis de Ursinis [Orsini]. Alii vero cardinales qui erant italici, tres numero, Florentinus [Pietro Corsini], S. Petri [Francesco Tebaldeschi], et Mediolanensis [Simon de Borsano], videbantur aspirare ad eligendum papam Italicum si potuissent. Sed nihilominus dicti Lemovicenses et cum eis Vivariensis [Pierre de Sortenac] cardinales per varias inductiones conabantur trahere dictos qui reputabantur Gallici, et etiam Italicos cardinales, ad eligendum unum ex ipsis Lemovicensibus, scilicet Dominum Pictaviensem cardinalem. Et finaliter fuit eis dictum et declaratum expresse pro parte dictorum Gallicorum et conseuentium eorumdem Gallicorum, quod pro certo deliberatum fuerat inter ipsos Gallicos et eorum sequentes, quod ipsi Gallici et sequentes ista vice nollo modo consentirent eligere in papam aliquem de natione Lemovicensi. Et hoc dixit et aperuit unus ex eisdem cardinalibus, subjungendo quod totus mundus videbatur attaediatus de domino Lemovicensium, quad hactenus habuerunt in papam. Propter hoc aperta discordia fuit inter ipsos Lemovicenses et sequaces ex una parte, et alios tunc cardinales ex alia.
80. Ideo cardinales qui dicuntur Gallici ceperunt ex tunc consilia ad pacem cum cardinalibus Italicis, aperte dicentes eisdem, quod potius volebant papam Italicum quam de natione Lemovicensi. Praesertim vero tunc cardinales Lemovicenses hoc perpendentes et cognoscentes, habitis primo colloquiis diversis et de diversis personis eligendis, finaliter concluserunt quod, si non possent habere sufficientem numerum ad eligendum papam de eorum natione, vel saltem dominum Vivariensem eorum sequacem, eligerent vel nominarent archiepiscopum Barensem in papam, sperantes quod in eum concurrerent caeteri non solum cardinales Italici, verum etiam alii Ultramontani, considerantes scientiam et prodentiam ipsius domini nostri tunc Barensis, qui etiam in causis et negotiis curiae erat instructus, et ipsis cardinalibus ab antiquo familiariter notus, ac socius et capellanus domesticus cardinalis Pampilonensis [Pierre de Monteruc] Vicecancellarii Romanae Ecclesiae, qui erat, sicut est de natione Lemovicensi, et in cujus cardinalis Pampilonensis absentia, praefatus Gregorius pap0a in partibus Italiae existens praefecit ductum tunc Barensem archiepiscopum ad gubernandum officium cancellariae, eique tanquam locumtenenti dicti cardinalis plenarie commisit, de ipsius sufficientia confidens: quod officium fideliter et laudabiliter gessit, et ipsum gubernavit usque ad mortem dicti Gregorii. Reputabant etiam ipsum dicti cardinales tanquam Ultramontanum et ipsorum moribus conformem, ex eo quod multo tempore fuerat moratus et conversatus cum eis in Avinione, in Romana curia, et quia erat oriundus de Neapoli de regno Siciliae, ubi dominabatur Joanna tunc regina devotissima, tunc Romanae Ecclesiae valde grata et accepta: ipsorumque tunc cardinalium fuit deliberatio et voluntas etiam antequam dicti tunc cardinales intrarent conclave, videlicet, quod dictus tunc Barensis deberet eligi in Romanum Pontificem, quae res tunc in dicta Urbe et Romana curia patefacta et nota communiter.
81. Post haec omnes domini tunc cardinales XVI numero, parato et perfecto conclavi secundum morem, ipsum conclave intraverunt, die videlicet VII Aprilis anni supradicti [April 8, 1378] solemniter et laetis animis. In quorum ingressu multi ex Romanis qui erant ante et circa dictum palatium altis vocibus clamaverunt, "Papa Romano volemo." Quae verba miltis vicibus tam in ingressu quam post ingressum palam et publice repetierunt. Ipsa tamen die post ingressum eorum fuit dictum conclave bene undique clausum et firmatum. Quo conclavi sic firmato et clauso, tunc cardinales de Agrifolio et Pictaviensis [Guy de Malsec] dictae nationis Lemovicensis accesserunt ad Cardinalem S. Petri [Tebaldeschi] infra dictum conclave existentem, cui eorum intentionem aperientes requisierunt, quod quo ipsi nominarent in papam praefatum tunc archiepiscopum Barensem {Bartolomeo Prignano] vellet concurrere cum eisdem. Quorum petitione dictus Cardinalis S. Petri consensit, et prius etiam quam intraret conclave interrogatus consenserat. Adveniente die octava ejusdem mensis in mane sequenti, dicti sexdecim tunc cardinales de mane fecerunt coram se duas Missas celebrari, unam de Sancto Spiritu, aliam de feria concurrenti: et dicto conclavi bene clauso undique firmato, existentes in capella palatii praedicta intra dicium conclave incoeperunt de negotio electionis invicem colloqui et tractare, et tunc praefatus Cardinalis Pictaviensis dixit ad partem cardinali Mediolanensi: "In effectu quid dicitis vos, Domine Mediolanensis? Videturne vobis bonus papa archiepiscopus Barensis?" Cui idem Mediolanensis statim respondit et dixit quod sic. Et statim ipse Pictaviensis cum tunc cardinale de Agrifolio computarunt inter se eos qui deliberaverunt eligere dictum tunc Barensem, et invenerunt quod habebant pro electione dicti tunc Barensis duas partes paaesentium Cardinalium praedictorum. Et ultimo inquirentes etiam cum aliis Cardinalibus secrete, an possent ad se trahere, invenerunt se habere numerum sufficientem.
82. Et subsequenter praefatus tunc Cardinalis de Agrifolio dixit aliis dominis omnibus, "Domini sedeamus omnes, statimque pro certo credo, quod in continenti eligemus et habebimus Papam." Et tunc praefatus Cardinalis de Ursinis, cum perpendereet, seu praesentiret, concordiam praedictorum in dictum tunc Barensem archiepiscopum, volent negotium dictae electionis dividere vel differre, vel ut creditur, impedire, dixit haec verba in effectu, "O Domini mei, differamus, si placet istam electionem, ut possimus deludere illos aliquos Romanos qui vellent habere et petierunt Papam Romanum, et vocemus ad nos unum fratrem Minorem Romanum, imponamus ei cappam et mitram fingentes eum elegisse in Papam et sic recedemus de loco isto, et postmodum alium eligemus." Quibus verbis auditis, per alios dictus tunc episcopus Penestrinensis, vulgariter dictus Lemovicensis [Jean de Cros] cum suis sequacibus responderunt dicentes, "Certe, Donime de Ursinis, non faciemus sicut vos dicitis, quia nos nolumus facere idolarere populum, nec decipere, nec damnare animas nostras. Immo de praesenti intendimus eligere et eligemus verum Papam et de petitionibus et verbis istorum populorum non curamus."
83. Et post haec statim confidentibus omnibus in praedicto conclavi bene undique clauso et firmato Cardinalis Florentinus [Corsini] volens similiter divertere quod dictus tunc Barensis non eligeretur, suasit dictus tunc Cardinalis quod eligerent in Papam dictum Cardinalem S. Petri [Tebaldeschi] , quem ad hoc expresse nominavit. Sed fuit sibi responsum per dictum tunc episcopum Penestrinum [de Cros] quod licet dictus Cardinalis S. Petri esset bonuset sanctus homo, tamen duo obstabant ei, primo quod erat Romanus et per aliquos de populo petebatur Romanus, ideo Romanum non haberent; secunda, quod erat debilis et infirmus, nec posset sufficere ad onera papatus supportanda; adiiciens dicitur Penestrinus haec verba in effectu: "Vos, Domine Florentine, vos estis de Florentia, quae est terra inimica Romanae Ecclesiae; ideo non eligemus vos. Cardinalis Mediolanensis est de terra Berabonis tyranni, qui semper fuit contra Ecclesiam. Cardinalis de Ursinis similiter est Romanus et partialis et nimis juvenis pro papatu. Ideo vos vel aliquem vestrum non eligemus in Papam." Et in continenti dicto conclave adhuc caluso et firmato undique, et omnibus qui erant in dicto palatio, et circa ipsum palatium silentium tenentibus, praefatus tunc Cardinalis dictus vulgariter Lemovicensis [de Cros], audientibus omnibus aliis tunc Cardinalibus, elegit praefatum dominum nostrum in papam Romanum Pontificem, utendo his verbis: "Ego pure et libere eligo et assumo in Papam dominum Bartholomeum archiepiscopum Berensem et animo et voluntate quod sit verus Papa." Et illico sine temporis intervallo praefati alii tunc Cardinales in numero sufficienti, ac facientes majorem partem duarum partium ipsorum omnium tunc Cardinalium pure et libere eundem tunc Barensem archiepiscopum similiter in Romanum Pontificem elegerunt. Tunc Cardinalis vero Florentinus, videns quod duae partes et plures dictum archiepiscopum elegerunt, illis adhaesit, et eundem archiepiscopum pure et libere similiter elegit in continenti.
84. Qua electione sic facta in continenti dicti tunc Cardinales invicem praelocuti inter se an expediret dictam electionem statim populo publicare, concluserunt quod non, sed differe donec transiret tempus prandii, et donec ipsi pransi fuissent, moti ad hoc miltiplici ratione, primo quod dictus electus non erat in palatio praesens, et si antequam ad dictos Cardinales veniret, dicta electio nota esset, posset sibi electio ad sinistrum et taediosum occurrere pro eo , quod ipse Romanus non erat, et Romani libenter habuissent et haberent Romanum in Papam; tum quia volebant primo aliqua vasa argentea et alia bona existentia in conclavi faceren reportari et illa servare, dubitantes ne illa Romani raperent. His sic peractis coepit dici apud aliquos de populo Romano, quod jam Papa erat electus, licet non sicretur quis esset electus, vel unde, seu de qua natione, et propterea ipsi de populo petebant, et clamabant, quod hoc indicaretur eisdem. Et tunc missus fuit per episcopum Massiliensem locumtenentem dicti Camerarii ad custodiam conclavis, qui in lungua sua vulgari dixit: "Ales a sanct Pierre," id est quod irent ad S. Petrum. Praefati vero de populo intelligentes, quod verba sonarent, dominum S. Petri esse electum, iverunt ad hospitium domini Cardinalis S. Petri situm in Urbe, et ipsum intraverunt et supellectilia et nonnulla bona mobilia ibidem existentia secum asportaverunt, dicentes hoc esse de more antiquo quando Romani Pontifices praesentes in urbe eligebantur. Nonnulli vero de dicto populo remanserunt circa palatium prae laetitia in conspectu dicti palatii, qui desiderabant habere Romanum, et clamabant alta voce similia verba in effectu: "Romanum volumus, Romanum habemus." Et propter praemissa deliberaverunt pro majori securitate personae ipsius electi, et ne aliquis pro tunc crederet vel praesumeret quod ipse Barensis esset electus, mandaverunt pro nonnullis praelatis in Romana curia tunc moram trahentibus, videlicet archiepiscopo tunc Barensi jam sic electo, Patriarcha Constantinopolitano [Jacobus de Itro], Episcopo Ulixbonensi [Agapitus Colonna], episcopo Oscensi, Lucensi electo, ac abbatibus Casinensi [Pietro de Tartaris] et S. Laurentii extra muros urbis, quod ipsi omnes ad dictum palatium accederent pro magnis negotiis Romanae ecclesiae. Interim praedicti praelati sic vocati pro majori parte accesserunt ad dictum palatium, in quo pransi sunt seorsum extra conclave, et dicti Cardinales per se similiter infra dictum conclae pransi sunt.
85.Quo prandio sumpto, et omnibus intus et extra silentium tenentibus, dictoque conclavi undique clauso bene et firmato, dicti tunc Cardinales in capella supradicta iterum se retraxerunt, et iterato convenerunt et ad majorem expressionem libera voluntatis et consensus eorum ad cautelam majorem in praefatum tunc archiepiscopum Barensem iterato pure et libere concorditer ac unanimiter consenserunt et eum in Papam iterato elegerunt, dicentes expresse, quod cum libere et animo et voluntate ut esset verus papa eligebant. Cumque adhuc supersederent publicationi dictae electionis, nonnulli de dicto populo suspicantes fraudem, seu delusionem aliquam ipsis fieri in praemissis, et praesumentes quod dictum palatium ab alia parte erat apertun mandato dictorum Cardinalium, scilicet ex causa extrahendi et receptandi; sicut extracta et recepta fuerunt vasa argentea, qua ibi habebant; attendentes vero officiales de populo, quod Cardinales non debebant exire conclave, nisi Papam elegissent et electionem publicassent, intraverunt aliqui per illam aperturam causa explorandi et sciendi an nullus, vel aliquis esset in Papam electus. Cardinales vero ultramontani, videntes tunc infra dictum conclave praedictos qui intraverunt, suspicantes forte de indignatione eorum, quod non elegerant civem Romanum in Papam, simulaverunt se elegisse in Papam dominum Cardinalem S. Petri, de quo, ut praemittitur, rumor insonuerat; et per rogamina et preces ipsorum tunc Cardinalium obtinuere ab eodem Cardinale S. Petri quod ad complacendum populo et salutem dicti electi, et ad evitandum omnem injuriam ipsorum Cardinalium, ipse Cardinalis S. Petri indueretur et indutus fuit cappa et mitra papali, et in sede fuit positus. Et interim Romanis, qui erant intus et extra, aperta fuit porta dicti conclavis, per quam inravit maxima multitudo hominum; qui credentes ipsum dominum S. Petri esse Papam, reverentiam sibi exhibuerunt, hisque sic procedentibus praefati Cardinales tunc, excepto Cardinale S. Petri, de dicto palatio succesive recesserunt et ad eorum hospitia tute reversi fuerunt, et quilibet eorundem recedebat et per nonnullos cives Romanos usque ad domos ipsorum honorifice associati fuerut, praefatusque archiepiscopus, ut praemittitur, electus in dicto palatio remansit. Dictusque Cardinalis S> Petri in docto conclavi existens dixit omnibus ibidem existentibus haec verba in effectu: "Egp non sum Papa, nec volo esse antipapa. Sed melior me est electus in Papam, sicilcet archiepiscopus Barensis."
86. Cum Cardinalis tunc de Luna super equo ad hospitium suum rediret, fuit tam honorifice et tam a multis civibus Romanis circumdatur et associatus, quod cum transitum faceret juxta castrum S. Angeli, in quo erat tunc Camerarius. Et ductus Camerarius et alii in dicto castro existentes putaverunt ipsum de Luna duci captivum. Et tunc quidam, portam ferream super pontem prope ipsum castrum, per quam transsire debebat, claudi fecerunt ita ut ipsum tunc Cardinalem e manibus Romanorum eriperent, jacientes etiam lapides et jacula et sagittas contra Romanos ante ipsum castrum transeuntes, et ex hoc rumore in Urbe, et populo Romano quod illi de castro praedicto faciebant novitater contra Roman, propterea tunc pulsatae fuerunt campanae S. Petri ad reddendum captos ipsos Romanos ab aliis de castro praedicto. Sed postmodum perpendentes quod praedictus tunc Cardinalis de Luna non duceretur captivus, sed honeste et honorifice associabatur, dicta commotio et rixa sedata fuit.
87. Demum dicto tunc Barensi sic electo et in palatio existente, rumor pervenit ad ipsum quod aliqui de populo quaerebant et minabantur eum interficere pro eo quod electus in Papam non erat Romanus, sicut primo petierunt, et propterea tunc archiepiscopus electus se in loco secreto ejusdem palatii bascondit, ibique latitavit donec dicta electio per urbem et palatium praedictum fuit publicata. Post quam vero aliqui cardinales ultramontani in eorum hospitiis fuerunt, suspicati aliquid displicibile sibi posse fieri per Romanos propter fictionem et simulationem per eos factam in persona Cardinalis S. Petri, reduxerant se in castro S. Angeli, videlicet Lemovicensis, de Agrifolio, Pictaviensis, de Britannia, Vivariensis et de Vernio. Quidam vero alii accesserunt ad quaedam loca fortissima longe extra urbem, videlicet Cardinalis tunc Gebennensis ad Castrum Zagaroli, Cardinalis de Agrifolio et S. Eustachii ad castrum de Vicovario, Cardinalis S. Angeli ad castrum Aidae quod est monasterii S. Pauli, cujus abbas erat et est ultramontanus. Alii vero in eorum hospitiis remanserunt, videlicet Florentinus, et Majoris monasterii, Mediolanensis, Glandatensis et de Luna, tute, pacifice et sine aliqua molestia.
88. Eodem fero tarda hora antedicti tunc Cardinales accesserunt ad castrum S. Angeli, et aliqui alii, qui de urbe recesserant miserunt nuncios et scripserunt, et nunciaverunt praefato archiepiscopo Barensi tunc electo existenti in palatio, quod ipse erat electus in verum Papam: et quoniam pro eo quod ipse electus non erat Romanus, posset ei aliquid sinistrum, vel taediosum contingere, consulebant ei, et supplicabant quod pro securitate et salvatione honoris et personae suae, et status universalis Ecclesia recederet de ipso palatio et ad aliquem alium locum tutum se reduceret. Quibus consilio et requisitione intellectis, praefatus electus consuluit Cardinalem S> Petri adhuc in palatio existentem, quid eidem videretur super hoc faciendum per ipsum electum. Cui idem Cardinalis S. Petri respondens consuluit et persuasit quod nullo modo de dicto palatio recederet. Cujus consilium idem electus in hac parte secutus est, permanens cum eodem Cardinale tota nocte in dicto palatio.
89. Die vero immediate sequenti, quae fuit nona ejusdem mensis, de consilio dicti Cardinalis S. Petri veritas dictae electionis, videlicet, quod archiepiscopus tum Barensis erat electus in verum Papam, fuit intimata officialibus et rectoribus Romani populi, qui officiales, rectores, videlicet supradicti Dominus Guido de Primis Ultramontanus, et alii de electione hujusmodi gaudentes. Statim voluerunt accedere et accesserunt ad dictum palatium causa exhibendi reverentiam dicto electo. Sed dictus electus hoc non fuit passus, nolens per aliquem reverentiam sibi exhiberi, et dicendo inter caetera, quod pro tunc nolebat nisi archiepiscopus Barensis vocari. Et eodem mane praefati quinque Cardinales qui, ut jam dictum est, in hospitiis eorum remanserant, videlicet, Florentinus, et Majoris Monasterii, Mediolanensis, et de Luna Cardinales venerunt ad dictum palatium, et ad dictum electum iidem dicti Cardinales, et quilibet eorum congaudendo eidem de felici electione et promotione et assumptione ipsius ad papatum, etiam dicendo verba alia multa grata et humilia; et insuper dixerunt, suaserunt, et instanter supplicaverunt quod electioni de eo factae consentiret tamquam concordi, et canonice factae. Demum consuluerunt et dixerunt eidem electo, quod statim mitteret et etiam missum fuit pro dictis Cardinalibus, qui, ut jam dictum est, erant in dicto palatio, ut dictam electionem eidem electo praesentarent ad finem, ut eidem electioni electus suum praeberet assensum, et ut demum idem electus inthronizaretur per eos, ut est mos.
Qui electus de antedictis verbis et suasionibus quinque Cardinalium proxime nominatorum volens esse clarus in sua conscientia et firmus et securus de statu suo, interrogavit illos, et eorum quemlibet a singulo, et sigillatim volens ab eis scire, an ipse re vera ac syncere pure, et libere et canonice per omnes Cardinales in conclavi fuisset electus in Papam: dixitque illis quod, si electio non fuisset libera et canonica, eidem electioni nullatenus consentiret; quodque ipsi quinque Cardinales et eorum quilibet firmiter et constanter responderunt quod per certo ipse ita syncere et pure et libere ac canonice fuerat et fuit electus in Papam per dictos Cardinales, sicut aliquis pontifex in Romanum Pontificem libere et canonice eligi; suadentes etiam eidem, quod pro Deo super hoc idem electus nullatenus recusaret, se omitteret, aut differret consentire, quodque quidam ex eisdem Cardinalibus ulterius eidem electo dixerunt, quod ipse magnum peccatum faceret, si dictae electioni non consentiret, nam ex hoc posset verisimiliter contingere quod sedes Apostolica diu vacaret, pro eo quod dicti Cardinales cum magna difficultate iterato congregarentur simul et convenirent super alio in Romanum Pontificem eligendo.
90. Tandem vero, qui tunc erant in dicto castro S. Angeli, audita requisitione facta eis, in continenti scribi fecerunt unam cedulam, quam propriis manibus subscripserunt, quam praesentari et assignari dictis quinque Cardinalibus in dicto palatio cum dicto electo existentibus fecerunt, cujus quidem cedulae forma noscitur talis:
In Christo nomine, Amen. Anno 1388 [sic!] indictione prima, die vero nona mensis aprilis, Romae in castro S. Angeli, praesente reverendo patre Joanne [Jean de Revaillon] Dei gratia episcopo Sarlatensi (1370-1396), venerabili viro Fratre Praefecto abbate monasterii Siciensis Nucerinae dioecesis, et nobili viro Rostango de Sancto Crispino testibus, ad infrascripta specialiter vocatis, reverendissimi in Christo patres et domini domini Joannes episcopus Penestrinensis, Guillelmus tit. S. Stephani in Coelio monte, Hugo tit. S. Laurentii in Lucina, et Petrus tit. S. Mariae in via lata, diaconi sanctae Romanae ecclesiae Cardinales omni modo, via, forma, quibus melius propria et libera voluntate tradiderunt omnes et quilibet ipsorum insolidum potestatem in inthronizatione et quolibet alio actu faciendo in persona et de persona reverendi in Christo patris domini Bartholomaei archiepiscopi Barensis sanctae Romanae ac universalis Ecclesiae summi Pontificis, reverendissimis in Christo patribus et dominis dominis Petro Portuensi et S. Ruffinae episcopo, Francisco tit. S. Sabinae, Simonis tit SS. Joannis et Pauli, Geraldo tit. S. Clementis, et Petro S. Maria in Cosmedin S. R. E. Cardinalibus et cuilibet ipsorum in solidum promittentes dicti Domini committentes ratum et gratum habere omne et totum quidquid per praefatos dominos Cardinales fiet circa inthronizationem praedicti domini summi Pontificis electi. Ad quorum omnium majus robur praefati domini Cardinales committentes et quilibet ipsorum huic cedulae eorum propriis manibus subscripserunt in praesentia mei notarii infrascripti et testium praedictorum.
Ego Joannes episcopus Praenestinensis S.R.E. Cardinalis dictis omnibus consentio et manu propria me subscribo.
Ego Guillelmus tit. S. Stephani in Coelio monte presbyter Cardinalis praedictus, dictis omnibus consentio, et manu propria me subscribo.
Ego Guido tit. S. Crucis in Jerusalem presbyter Cardinalis praemissis omnibus consentio.
Ego Petrus S. Laurentii in Lucina presbyter Cardinalis omnibus praemissis consentio.
Ego Hugo tit SS. Quatuor Coronatorum presbyter Cardinalis supradictis consentio.
Ego Petrus S. Mariae in via lata diaconus Cardinalis omnibus praecendentibus me subscribo.
91.Senator autem et alii officiales, audientes quod dicti sex Cardinales dubitabant plurimum ad dictum electum accedere, pro eo quod Romanum non elegerant, et ideo dictam cedulam miserant, accesserunt ad ipsos Cardinales, et ipsos hortati sunt quod audacter et secure poterant exire et ad electum praefatum accedere, nec oportebat eos aut aliquam eorum dubitare, quod licet non elegissent civem Romanum, sicut multi desiderabant, tamen revera populus Romanus de dicta electione remanebat contentus. Et tunc praefati sex Cardinales audientes verba dictorum Senatoris et Officialium fuerant valde consolati, et statim post prandium hora vespertina de dicto castello accesserunt ad dictum palatium, et dictis aliis Cardinalibus qui in dicto palatio erant in cappella, simul convenerunt, ibique in praesentem Barensem tunc archiepiscopum unanimiter et pure consenserunt ut esset Papa, facientes ipsum vocari per Cardinalem de Agrifolio ut ad dictam cappellam accederet. Ipseque electus ad ipsam cappellam accessit ad ipsos Cardinales sic tunc congregatos, per quos tamquam electus in Romanum Pontificem, et in eum tamquam electum consentientes receptus fuit inter eos, ibidemque consedit. Quibus omnibus sic sedentibus Cardinalis Florentinus primus, tunc in ordine, de voluntate aliorum, praemissa quadam authoritate divinae Scripturae, quae incipiebat sic, "Talis decebat, ut nobis esset Pontifex, impollutus etc., " et ejusdem authoritate facta aliquali reductione, et prosecutione, et ipsi electo dicta electione notificata, de voluntate et vice aliorum ipsum electum, quod electioni praedictae consentiret, requisivit. Et tunc idem electus assumpsit et introduxit quamdam aliam authoritatem divina Scriptura, quae sic dicebat: "Timor et tremor venerunt super me et contraxerunt me tenebrae," et cum ipsam authoritatem vellet prosequi et se a tanta honore excusare, dixerunt tunc Cardinales quod prosecutionem ipsius authoritatis pro tunc dimitteret, quia non erat de more quod collationem seu sermonem alium eis faceret juxta morum consuetum, requirendo iterum et instanter, quod consentiret electioni praedictae. Ipse vere electus precibus et instantiis devictus cum tremore et timore praefatae electioni consensit. Et illico praedicti omnes tunc Cardinales cum magna laetitia tunc cantantes, Te Deum Laudamus, et induto per eos ipso electo vestibus papalibus, et dictis orationibus consuetis, servatisque in his singulis solemnitatibus et caeremoniis consuetis, eumdem electum inthronizaverunt, et campana dicti palatii pulstat, fecerunt subsequenter interrogare, quo nomine vellet vocari, et respondens ait: "Urbanus." Et statim praedicti Cardinale seidem fecerunt reverentiam consuetam asculando eum inclinatione magna purpuream suum pallium.
92. In continenti Cardinalis de Vernio [Orsini and Flandrin, who were his seniors in the Diaconate, had fled the City] ivit ad fenestram, et dixit multis ibi congregatis: "Annuncio vobis gaudium magnum. Papam habemus vocatum Urbanum VI." Et post praedicta eadem die tres ex dominis Cardinalibus, videlicet Lemovicensis [De Cros], de Agrifolio, et Pictaviensis [Guy de Malsec] traxerunt se ad partem in eodem palatio cum praefato domino nostro in loco studii, dicentes eidem quod ipsi tres Cardinales fuerunt motivum in causa promotionis ipsius domini nostri, et supplicaverunt sibi quod dignaretur habere recommendatos fratres, et alios de genere Gregorii praedecessoris sui, et executionem sui testamenti et praeestaret cetrum subsidium pro redemptione Domini Rogerii fratris dicti domini Gregorii in Anglia captivi, et quod dignaretur in prima creatione Cardinalium promovere ad cardinalatum filium domini Hugonis de Rupe nepotem dicti domini Gregorii consanguineum ipsorum dominorum Cardinalium, quia sic idem Gregorius facere intendebat. Supplicaverunt etiam sibi, quod dominum Joannem de Baro eorum consanguineum cubicularium dicti domini Gregorii, caperet in suum cubicularium. Quibus supplicationibus idem dominus noster benignam dedit responsum, recipiens postmodum dictum dominum Joannem de Baro in cubicularium suun.
93. Adveniente autem die Sabbati proxima, qua fuit decima dicti mensis idem dominus noster cum supranominatis XII. tunc Cardinalibus qui sua inthronizationi interfuerunt, et etiam cum Cardinale de Ursinis, qui jam ad urbem redierat, descendit de dicto suo palatio in basilicam S. Petri, ibique sedens in sede Papali sita in capite dictae basilicae ante altare majus, praesentibus ipsis Cardinalibus et universo populo recepit a canonicis ejusdem basilicae debitam reverentiam cantantibus tunc Te Deum laudamus. Deinde Missa in eodem altari submissa voce celebrata, et in fine missae data per eum benedictione, simul cum eisdem Cardinalibus ad dictum Palatium rediit, et de his juxta morem Romanorum Pontificum collationem, seu sermonem fecit: ipsique tunc Cardinales ab eodem domino nostro petierunt ea quae a Romanis Pontificibus noviter creatis per eosdem simul congregatos peti consueverunt: et inter caetera petierunt humiliter plenam absolutionem omnium peccatorum, dispensationum super quibusdam irregularitatibus, quas forsan incurrissent: qua omnia idem dominus concessit: et subsequenter quilibet eorum elegit sibi super his confessorem per quem in forma ecclesiae se absolvi fecerunt.
94. Adveniente die Dominica Ramispalmarum, quae fuit undecima dicti mensis aprilis, praefati Cardinales hora matutina venerunt ad dictum palatium, et cum dicto domino nostro iverunt ad basilicam S. Petri praedictam, de mandato ipsius domini nostri Papae, palmis et ramis per ultimum presbyterum Cardinalem, videlicet per Cardinalem Majoris monasterii [Geraldus de Podio (Gérard du Puy), OSBClun.], juxta morem, et cum celebratione missae, benedictis. Et interim supervenientibus multis aliis praelatis, et nonnullis magnis et honestis viris et numeroso populo ad dictam basilicam, ipse dominus noster Papa pontificalibus indutus, ut est moris, in dicta sua papali cathedra in dicta Basilica sedens, eisdem omnibus cardinalibus in vestibus sacris, et etiam praelatis magnis, et aliis honestis personis, ac successive omnibus aliis, et plurimis de populo ad eum convenientibus ramos palmarum secundum morem antiquum tradit, et publice per cancellos majoris altaris in vulgus, sicut moris est, projecit. Demum, cum suis cardinalibus processionaliter per dictos cancellos incessit, et in altari praedicto cardinalis Florentinus [Pietro Corsini] coram ipso domino nostro papa et cardinalibus Missam celebravit solemniter, ipsis cardinalibus assistentibus dicto domino nostro secundum morem, ipso domino nostro exercente omnia quae Romanus Pontifex in talibus exercere consuevit. Qui dominus noster diebus sequentibus usque ad Dominicam Resurrectionis quotidie mane et sero in aliis horis consuetis pro dandis indulgentiis peregrinis et populo universo exivit, ipseque indulgentias dedit secundum morem et consuetudinem aliorum Romanorum Pontificum, assistentibus etiam sibi publice dictis cardinalibus, et altero eorum dictas indulgentias palam et alta voce nuntiante, et divulgante in alto ambulatorio sito super gradus dictae Basilicae.
Item die Jovis feria post dictam diem in Ramis palmarum, quinta tunc sequenti [Holy Thursday, April 15, 1378], in quo die Romani Pontifices processus excommunicationis et anathematizationis facere publice consueverunt, praefatus dominus Urbanus VI in loco supradicto super gradus dictae Basilicae S. Petri palam et publice in vestibus Pontificalibus, universo populo se exhibens, accenso cereo processus generales in forma consueta fecit, ac etiam specialiter contra Florentinos tunc Romanae Ecclesiae inimicos. Et praefati cardinales, et quilibet eorum eidem domino nostro in vestibus sacris et mitris, ac etiam ereeis, quos in manibus suis tenebant, accensis assistebant et astiterunt ac obsequebantur. Et unus eorumdem cardinalium juxta morem dictos processus capitulatim et distincte coram dicto populo poblicavit et vulgarizavit. Demum ipse dominus noster papa, et consecutive omnes dicti cardinales dictos cereos deorsum ante locum publicum dejecerunt, sicut dicta die jam ab antiquo tempore per Romanos Pontifices et cardinales fieri consuevit. Et praemissis expletis, statim in continenti ipse dominus noster papa Urbanus cum dictis cardinalibus rediit in dictum suum palatium ad magnam capellam ejusdem. Et ibidem coram ipso domino nostro papa et cardinalibus, et multo populo, tam praelatorum quam laicorum, cardinalis de Agrifolio pontificaliter indutus Missam solemniter celebravit. Die Veneris Sancto immediate sequenti, cardinalis Florentinus in eadem capella magna coram domino nostro et cardinalibus praedictis celebravit officium consuetum illa die celebrari, et idem dominus noster, postmodum cardinales suo ordine iverunt ad adorandum crucem secundum morem solitum coram multitudine populi. Et similiter die Sabbati Sancta immediate sequenti, fecit idem dominus noster coram se, et dictis cardinalibus celebrari. Missam solemnem decantavid cardinalis Gebennensis [Robert of Geneva]. Qua die, scilicet Sabbati Sancta, cardinales, qui exiverant Urbem simul cum aliis qui remanserant in Urbe, sicut fuerat deliberatum et determinatum, omnes simul de nocte et ante diem Paschae in dicta Basilica, traditis ipsi domino nostro annulo, pallio, et servatis omnibus caeremoniis consuetis, ipse dominus noster, servientibus et assistentibus sibi omnibus cardinalibus Missam solemniter celebravit, in qua omnes diaconi cardinales sacramentum Eucharistiae palam et publice receperunt.
95. Quibus omnibus perfectis, ipsa die Resurrectionis mane ipse dominus noster sacris indutus vestibus una cum dictis cardinalibus supra omnibus similiter indutis, de dicta Basilica prosiliens accessit ad gradus ante fores ejusdem Basilicae, ubi super altum eminentem thalamum ibidem dominus noster, assistentibus sibi dictis cardinalibus, omnibus servatis solemnitatibus et caeremoniis consuetis, idem dominus noster per cardinalem de Ursinis priorem diaconorum, cum nullus cardinalus Ostiensis tunc existeret (spectare ad lprimum diaconum Pontificium diadema conferre, ad Ostiensem vero episcopum novi Pontificis, si episcopalibus sacris non sit initiatus, consecrandi munus alias ostensum est), publice coram universo populo et infinitis peregrinis, hoc cum devotione prospicientibus, et dictis omnibus cardinalibus sic fieri volentibus et consentientibus, diadema seu thiaram, qua Romani Pontifices coronari consueverunt, sacro capiti sup impositam cum consuetis colemnitatibus suscepit. Et benedictionem solemnem super populum dedit: et subsequenter sic coronatus, et exinde simul cum cardinalibus super equos etiam phaleratos, ornatos, et albis pannis cooperatos ascenderunt, et sequente multitudine praelatorum similiter ornatorum, et quamplurimorum magnatum et nobilium virorum, et adextrantibus equum dicti domini nostri secundum morem Senatore et nonnullis magnatibus peditando de decta Basilica S. Petri per Urben usque ad Ecclesiam Lateranensem processionaliter equitavit. Ad quam Ecclesiam Lateranensem perveniens una cum dictis cardinalibus juramentum Senatoris, ante fores ipsius Basilicae existentis, dominium jurium spiritualium et temporalium recepit, et etiam reverentiam a canonicis dictae Lateranensis Ecclesiae cum debitis orationibus et genuflexionibus, et laetania solemniter decantata, et distributa certa summa pecuniae inter cardinales juxta morem: quae pecunia vocatur presbyterium. Et servatis omnibus caeremoniis consuetis, praesentibus, consentientibus et volentibus dictis cardinalibus, et exinde cum simili comitiva et caeremoniis de dicta Ecclesia Lateranensi ad supradictum palatium Apostolicum apud S. Petrum publice equitando, redierunt.
96. Post praedicta autem sic confirmata praefatus dominus noster cum Romana curia, et praefati cardinales, quasi omnes fecerunt continuam moram, et residentiam in Urbe per spatium trium mensium, vel circa. Quo tempore dictum dominum nostrum Urbanum tanquam verum papam habuerunt et reputaverunt, et eidem tanquam Romanae Ecclesiae vero sponso, et eorum domino, annulos aureos variis gemmis ornatos, et alia bona et res donaverunt, eidemque asisterunt diebus et horis congruis, in omnibus et singulis actibus consuetis aliis romanis Pontificibus, tam publice quam privatim, ipsum dominum nostrum appellantes summum Pontificem, dominum eorum publice et secrete in eorum propriis domibus et missis solemnibus, et secretis per se et eorum capellanos coram ipsis celebratis, sicut pro aliis Romanis Pontificibus dici consuevit, videlicet: Deus, omnium fidelium pastor etc., et Haec nos, quaesumus, Domine, et hoc etiam similiter fecerunt per aliqua tempora, postquam fuerunt in civitate Anagniae in eorum hospitiis secretis et publicis, alta voce et submissa: qui locus Anagniae, saltem secundum eorum assertionem erat eis tutus et securus.
97.Insuper adveniente XXIV die mensis Aprilis, Ambianensis tunc Cardinalis [Jean de la Grange, OSB], habita nottia et informatione de electione, inthronizatione et coronatione, et aliis supradictis, redivit ad Romanam curiam, perveniens dicta die ad monasterium S. Pauli, ubi de nocte quievit. Et die sequenti, quae fuit XXV ejusdem mensis, idem dominus noster, assistentibus sibi dictis cardinalibus, et in consistorio publico ipsum Ambianensem tunc cardinalem honorifice recepit ad osculum pedis, manus et oris. Et etiam hic a dicta die XXV usque ad tempus quo ad Anagniam de licentia ejusdem domini nostri accessit, continue moram traxit in Urbe et Romana curia.
Et advertendum, quod inter alia officia per dominum nostrum Urbanum cum dictis cardinalibus solemniter celebrata, idem dominus noster celevravit in die festivitatis Ascensionis dicti anni, praesentibus assistentibus ministrantibus et obsequentibus, indutis secundum morem omnibus praedictis cardinalibus. In qua celebratione Dominus Petrus de Luna tunc Cardinalis sibi ministravit et servivit in caeremoniis consuetis, et lectione Evangelii publice et alta voce. Et simili modo Cardinalis de Ursinis in cantando: Confiteor Deo, etc, ac veniam et absolutionem omnium peccatorum ab eodem domino nostro generaliter postulavit. Quam absolutionem cum omnibus orationibus consuetis diem dominus noster concessit. Et praefatus de Luna Corpus Christi, seu Eucharistiam, de suis manibus recepit.
In die etiam Pentecostes et in die Corporis Christi idem dominus noster solemniter etiam cum assistentia, praesentia et caeremoniis similibus celebravit. Et tunc Cardinalis de Ursinis et de Vernio in lectione Evangeliorum, et aliis de officium diaconorum pertinentibus servierunt et ministraverunt, cantando: Confiteor Deo, etc.; et indulgentiam et absolutionem et communionem Corpus Christi simili modo petendo et recipiendo. Et praefati cardinales omnes post coronationem praefati domini nostri diebus consistorialibus, videlicet Lunae et Mercurii, et Veneris, quibus praefatus dominus noster tam consistoria publica quam privata tenebat, ad consistorium veniebant, ipsique praefato domino nostro Pontificiis ornamentis induto super thronum, seu potius sedem pro tirbunali sedendo, reverentiam, prout aliis summis Pontificibus fieri consuetum est, publice exhibebant, et in publicis consistoriis, ipsis tunc cardinalibus sedentibus, ut mos est, advocatos et alios proponentes electiones, querelas, seu causas et negotia audiebat, ipsisque tunc cardinalibus praefatas electiones et nonnulla alia negotia committebat. Ipsique cdardinales dictarum commissionum vigore super praefatas commissiones informationes recipiebant, et de his, de quibus referendum erat, praefato doomino nostro Urbano in consistorio privatim, ut moris est, referebant. Praefatusque dominus noster ad eorum relationem de consilio praefatorum dominorum tunc cardinalium in dictis negotiis providebat. In aliis vero, quae referenda non erant, servatis aliis servandis, dictarum commissionis vigore sententias tam definitivas quam interlocutorias proferebant. Inter alias autem provisiones, quas praefatus dominus noster de consilio praefatorum tunc cardinalium in praefatis consistoriis, fuerunt haec: primo, episcopum tunc Marsiliensem a vinculo quo tnenbatur Ecclesiae Marsiliensi absolvit, et ad adhuc vacantem Ecclesiam Vanentinam et Diensem transtulit, ipsum praeficiendo in episcopum et pastorem ipsius Ecclesiae Valentinae. Item [Raynaldus omits several episcopal appointments confirmed in Consistory. Why?]. Prefatusque dominus noster ad instantium et preces praefatorum dominorum tunc cardinalium sibi instantium quamplures gratias sibi pro seipsis, pro eorum familiaribus, consanguineis et amicis tam beneficiorum quam dispensationum, indulgentiarum et aliorum negotiorum fecit.
98. Idemque dominus noster ad instantiam praefatorum tunc dominorum cardinalium, et procuratorem regis serenissimi principis domini Wenceslau Bohemiae regis, habita prius deliberatione matura et concordi consilio omnium praedictorum tunc cardinalium, electionem de ipso in regem Romanorum confirmavit, et approbavit, dicto electionis negotio cum paefatis tunc cardinalibus per prius plene examinato, et de idoneitate ipsius electi plena informatione recepta ad cautelam. Et quia per praefatum Gregorium recepta et habita fuerat, sicque ipsis consulentibus decretum, approbationem, et confirmationem, ut praemittitur, fecit: idemque doinus noster papa de consilio praefatorum tunc cardinalium ibi existentium Bertrandum tunc cardinalem vocatum Glandacensem, ad Ecclesiam Hostiensem, et Velletrensem, tunc vacantem, ad quam de consuetudine antiquus cardinalis promoveri consuevit, habitis prius consiliis secretis ac etiam auricularibus, et servatis servandis, auctoritate Apostolica promovit, et in episcopum et pastorem dictae Ecclesiae ipsum praefecit, et de illis sibi providit, idemque tunc cardinalis Glandacensis [Bertrandus Atgerius] gubernationi et administrationi ipsius Ecclesiae tam in spiritualibus quam in temporalibus ipsius promotionis vigore se immiscuit, gobernavit et administravit. Ac etiam ejusdem promotionis vigore generalem ordinationem sacram in dicta Romana curia more episcoporum cardinalium tenuit et fecit, episcopos consecrando, abbates benedicendo, clericos ordinando et ad sacros ordines promovendo.
99. Praefatique tunc cardinales, praemissorum veritatem notam esse volentes, tam simul collegialiter quam etiam particulariter quasi omnes ad gaudium et consolationem totius Christianitatis, clarae memoriae domino Carolo Romanorum imperatori, et nonnullis regibus, et principius Christianitatis, ac etiam cardinalibus in Avinione commorantibus, et etiam multis aliis magnis, et honestis personis per suas veras et indubitatas litteras scripserunt, et notificaverunt praefatam electionem, inthronizationem et coronationem per eos factas de praefato domino nostro papa Urbano VU eisdem notificantes quod ipsum canonice elegerant, et quod ipse erat verus papa, et quod ut talem ipsum tenerent indubie. Ipse tunc cardinales quampluribus personis magnis et honestis ore proprio praefata superius, descripta dixerunt et quod pure libere et canonice ipsum elegerant.
100. Est etiam sciendum quod praefati tunc cardinales, antequam conclave intrarent post mortem praefati Gregorii et postquam conclave exiverunt semper potuerunt tam ipsi quam eorum familiares per civitatem Romanum et extra, ac etiam extra territorium Urbis quo voluerunt ire, familiam adducere, bona adsportari, facere libere et tute sine aliquo periculo Senatoris Officialiumque Urbis, seu quorumcumque aliorum civium Romanorum, vel etiam extraneorum. Dictique tunc cardinales et ipsorum familiares ubicumque reperiebantur tam per Senatorem et alios Officiales Urbis quam per alios cives Romanos honorabantur, bene tractabantur, eis reverentia exhibebatur absque aliqua injuria seu molestia. Et cum parefatus dominus noster extirpare vellet vitium simoniae, quod aliquant tempore in Ecclesia Dei pullulaverat, dixit dominis cardinalibus pluribus vicibus, quod nullum exaudiret de simonis suspectum, vel alio illicito lucro, et quod suae intentionis non erat quod aliqui ex dominis cardinalibus de caetero haberent pensiones sue provisiones, vel alia lucra illicita a principibus, communitatibus vel a quacumque alia persona, quia propter illa lucra negotia Ecclesiae male procedebant et processerant. Imo quandoque propter tales pensiones contingerat, quod non potuerat Ecclesia Dei habere pacem cum suis inimicis, quam dominus noster semper desideraverat et desiderat. Vidensque praefatus dominus, quod dominus Petrus tunc Arelatensis [Pierre de Cros, OSB], oli, Camerarius, nonnulla bona, videlicet ornamenta et jocalia, et multas pretiosas res ad Cameram Apostolicam spectantia, tempore infirmitatis domini Gregorii occultaverat, et post coronationem domini nostri ipsa bona ad civitatem Anagniae secrete et sine licentia praefati domini nostri adsportaverat, mandavit dominis tunc cardinalibus de Agrifolio, Pictaviensi [Guy de Malsec] et Vivariensi [Pierre de Sortenac] tunc Anagniae existentibus, ut praefatum archiepiscopum, olim Camerarium, cum praedictis bonis arrestarent. Et propter praedicta per praefatum archiepiscopum tunc perpetrata, idem dominus noster habuit etiam rationem cum cardinale Lemovicensi [Jean de Cros] [fratre germano olim ipsius archiepiscopi, quod talia pati non poterat, et quod de ipso archiepiscopo justitiam faceret. In praefato etiam castro S. Angeli erat quidam Ultramontanus nomine Petrus Rostagni, ut superius dictum est, castellanus [No. He was Capitaneus. His nephew Pierre Gaudelin, was Castellan] ad instantiam olim cardinalis Majoris Monasterii [Geraldus de Podio (Gérard du Puy), OSBClun.]: propter quod praefatus dominus noster dictum olim cardinalem reprehendit, et comminatus fuit quod contra ipsum procederet et justitiam faceret.
101. Est etiam verum quod civitatem Viterbeinsem, quae pleno jure ad Ecclesiam Romanam spectat, Franciscus de Vico, qui se intitulat praefectum Urbis, tyrannice detinebat, prout detinet occupatam; et quod praefatum olim cardinalem Ambianensem [Jean de la Grange, OSB] reprehendit, comminando quod non intendebat talia sustinere. Praefatum etiam olim cardinalem S. Eustachii certas fraudulentas conventiones cum societate Britonum in praejudicium Ecclesiae et suae camerae fecerat, ac etiam certas pecunias receperat ad effectum quod castrum S. Angeli praefato domino nostro restitui faceret, quod minime fecit. Et videns praefatus dominus noster praedictum ipsum redarguit dicens quod talia sustinere non intendebat. Post quem alii cardinales Ultramontani qui remanserant in curia successive unus post alium, etiam de licentia domini nostri, accesserunt Anagniam, ubt fecerant provisiones ex ordinatione domini Gregorii. Ad quem locum idem dominus noster etiam decreverat accedere post adventum gentium armorum quas tunc exspectabat. Et propterea ibidem pro eodem domino nostro factae erant provisiones. Deinde elapsis aliquibus septimanis et diebus, inimico homine, seminante zizania considerantes, tunc cardinales, quod dominus noster volebat curiam Romanum in bona honestate tenere, et in ea justitiam conservare, in Italia residentiam facere, et quod tunc pro parte Romanorum supplicaretur domino praedicto de nova creatione Italicorum, idem dominus noster habuit respondere, quod intentio sua erat creare cardinales de Italia et aliis nationibus in pari numero Ultramontanorum cardinalium tunc existentium; et quod nonnullas supplicationes, licet justas, eisdem tunc cardinalibus negaverat, coeperunt quorumdam mentes occaecatae in reprobum sensum dari, et contra praefatum dominum nostrum indignari, atque elationis spiritu de caetero contra ipsum machinari, et eorum cornua erexerunt, et conspirationes contra ipsum dominum nostrum fecerunt; quamvis ipsi tunc cardinales in Anagnia existentes per prius plures, et plures litteras scripserunt sibi, ut vero summo Pontifici per litteras et nuntios eidem domino nostro supplicas miserunt, tam super beneficiis quam super nonnullis aliis negotiis per seipsis, et pro familiaribus eorum, pro quibus gratiis obtinendis penes ipsum dominum nostrum institerunt. Praefatusque olim cardinalis Lemovicensis [Jean de Cros] existens summus poenitentiarius in Anagnia cum aliis concardinalibus nonnullas litteras ad officium poenitentiariae spectantes suo sigillo authentico sigillatas ad diversas mundi partes directas scripsit, ponendo sub data Anagniae Pontificatus sanctissimi in Christo patris domini nostri domini Urbani divina providentia papae VI anno 1. Aliqui etiam ex aliis tunc cardinalibus in eorum procurationibus et vicariatibus scripserunt similiter: Dat. Pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani etd. Et in missis quas celebrabant, et coram se celebrari faciebant, orationes pro Romanis Pontificibus dici consuetas dixerunt et dici fecerunt, ut supra narratum est.
102. Ex quibus omnibus patet, quod praefatus dominus noster papa Urbanus in possessione papatus continue fuit, et est papa canonicus. Praefatisque omnibus non obstantibus, dicti olim cardinales in arcum perversum deducti, ad eorum confusionem majorem, mala pejora addentes, perditionis filium Robertum de Gevenna olim cardinalem Gebennensem praedictum in antipapam in civitate Fundorum elegerunt, et praedictorum immemores sibi obedierunt, divisionem et schisma, quantum in eis est, unitate eanctae matris Ecclesiae ponentes, prout publice est notum. Quae omnia et singula suprascripta, in quantum opportuna sunt, ad probationem narratorum, seu justitiae ejusdem domini nostri, fuerunt et sunt vera, publica, et notoria in Urbe, etc., Romana curia, et per totam Italiam, per omnesque partes Christianitatis. Fuitque de ipsis et singulis publica vox et fama, communis opinio, communis assertio, communis reputatio et commune dictum, ac firma vera et indubitata credulitas in partibus supradictis.
John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu