Luca D' Achery, Veterum aliquot scriptorum spicilegium XI (Paris 1672), p. 388-391:
Johannes Episcopus servus servorum Dei, Dilecto filio nobili viro Carolo Comiti Marchiae salutem et apostolicam benedictionem.
Mira et inscrutabilis providentia Dei summi, firmam retinens in sua dispositione censuram, circa sacrosanctam Ecclesiam Catholicam, quam sibi charitatis ineffabilis dulcedine copulavit, ita suae benignitatis affectum et protectionis auxilium gratiose continuat, quod ubi ex insurgentis fremitu tempestatis summergi creditur, paratur eidem ex commotione tranquillitas, et in auram mitescentibus procellosi turbinis fluctibus ab instantibus periculis prorsus servatur immunis: hoc quippe multifarie multisque modis ipsa magistra rerum experientia olim edocuit, et novissime diebus istis idipsum evidenter ostendit, dum ipse pius Pater et misericors Dominus Ecclesiam ipsam inter longae ac periculosae nimis viduitatis angustias fluctuantem de suo habitaculo praeparato oculo benigno respexit.
Dudum siquidem, sicut tuam credimus notitiam non latere, sanctae recordationis Clemente Papa V. praedecessore nostro de praesentis vitae moeroribus ad caelestem patriam evocato, nos et Fratres nostri ejusdem Ecclesiae Cardinales, de quorum numero tunc eramus, cupiented eidem Ecclesiae de pastore celeriter providere juxta constitutionem Apostolicam super hoc editam, nos inclusimus in Conclavi quod in civitate Carpentoratensi, ubi tunc Romana curia residebat, ad hoc extiterat praeparatum. Demum vero electionis praedictae negotio imperfecto, ex certis causis legitimis, Conclave praedictum egredi necessitate compulsi, nos ad diversa loca transtulimus, prout cuique nostrum expendiens visum fuit. Cumque postmodum diffusi temporis spatio sicut Domino placuit interjecto, ad civitatem Lugdunensem pro ejusdem electionis negotio venissemus, concorditer vias nostras illo dirigente, qui novit. Et tandem die septima praeteriti mensis Augusti in loco Fratrum ordinis Praedicatorum Lugduni, in quo residebamus insimul, pro praefatae electionis negotio fuissemus in loco solito congregati: benignus sapientiae Spiritus nesciens tarda milimina, tam prolixae ipsius Ecclesiae viduitati pie compatiens, cum eam nollet ulterioris viduitatis incommodis subjacere, Fratrum ipsorum corda sic adduxit ad spiritus unitatem, quod miro Dei et nobis nimium stupendo consilio ad imbecillitatem nostram oculos dirigentes, nos tunc Episcopum Portuensem ad suscipiendum onus nobis ex humano defectu importabile, curam videlicet universalis gregis Domini, concorditer nemine discrepante in summum Pontificem elegerunt.
Nos autem difficultatem offiii pastoralis, continui laboris angustias, et praecellentiam dignitatis Apostolicae infra nostra praecordia recensentes, nostrarumque metientes virium parvitatem, timore ac tremore concussi vehementer haesitavimus, nec indigne. Quid enim tam timendum tamque pavendum quam fragili labor, indigno sublimitas, et dignitas non merenti. Verum ne post ejusdem vacationis tam diffusa et dispendiosa tempora obstinata contradictionis reluctatio profusioris dispendii occasionem induceret; Nos quamquam de nostra quam noster nobis animus attestatur insufficientia desperantes, humiles nostros ad montem illum convertimus oculos, unde nobis spe multa promittitur auxilium opportunum: sicque de superabundantia illius omnipotentiae concepta fiducia, cui cum voluerit subest posse, necnon de ipsorum Fratrum nostrorum eminenti scientia, industria circumspecta, et experientia multa in agendis comprobata confisi, quorum sano consilio dirigi speramus in dubiis, et fulciri suffragiis in adversis, in humilitatis spiritu consensum praebuimus electioni praedictae, tantisque oneris sarcinae imbecilles exposuimus humeros, debiles misimus manus ad fortia, et colla nostra humiliter jugo summisimus Apostolicae servitutis, suppliciter implorantes, ut ipso, qui per hujusmodi vocationem in maris mundi hujus altitudinem nos deduxit, non patiatur nos ab ipsius tempestate demergi, sed illam nobis suae potentiae dexteram porrigat, quae Apostolorum Principem ambulantem et haesitantem in fluctibus ne mergeretur erexit, et Coapostolum ejus Paulum nocte ac die in profundo maris positum liberavit, viamque nobis et tibi cunctisque Catholicis Principibus, ac ceteris Christianis, illis praesertim, qui ad hoc vivificae Crucis signaculum assumpserunt, salubrem et paratam aperiat, nostris et illorum cordibus pium infundat affectum, et infusum augeat et conservet, viresque oportunas sua dignatione tribuat ad parandum festinum et efficax terrae sanctae subsidium, et ad recuperandum hereditatis dominicae praeclare funiculum de infidelium manibus, ad quod utique desiderium habemus intensum.
Et quia quod in hac parte nostris assequi meritis non valemus, multiplicatis intercessionibus nobis confidimus elargiri, tua et fidelium aliorum suffragia humiliter imploramus. Nobilitatem tuam attente rogantes et obsecrantes instanter in Domino Jesu Christo, quatenus sub timore Domini tuas continue dirigens actiones, mentem nostram filialis devotionis exhibitione laetifices, et nihilominus pro conservando et augendo Ecclesiae tuae matris honore, te reddas sicut ejus filius specialis semper sollicitum et intentum, ac in omnibus quae statum ipsius respiciunt prosperum et tranquillum, suaeque robur continent libertatis te reddas assidue studiosum, ita quod exinde tibi gratiae divinae praemium, et laudis humanae praeconium augeatur.
Datum Lugduni Non. Septembr. Pontificatus nostri anno primo [September 5, 1316].
The traditional metaphors are deployed in the first paragraph: the wave-tossed ship and the widowhood of the Church. But they are clumsily mixed together. The rhetoric strives for effect, choosing alliteration and assonance as its vehicles e.g. specialis semper sollicitum et intentum), but settles into the commonplace. The language is medieval, with an excessive use of the word ipse, ipsa ipsum (and with such verb-forms as visum fuit rather than the classical visum est). The figura etymologica is particularly tortuous: de nostra quam noster nobis. Of the breakup of the Conclave in July of 1314, the text provides as an explanation only electionis praedictae negotio imperfecto, ex certis causis legitimis. The appeal to the work of the Holy Spirit during the second (phase of the ) conclave is particularly fatuous and vague. The phrase suppressio veri comes to mind. When it comes to the locus classicus of inexperience, unworthiness, and the weight of the burden of the papacy, the fulsome phrases seem never to end. As we are speaking of John XXII, these protestations of humility and unworthiness seem particularly hollow and inappropriate. Then the storm-tossed ship and the unworthy neck, hands, shoulders, etc. are back again.
The date is the day of the Coronation of John XXII.
©2014 John Paul Adams, CSUN
john.p.adams@csun.edu